________________
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે થાય એવા પૂર્વે બાંધેલા અશુભકર્મો તો એ વખતે પણ હોય જ છે ને વાસ્તવિક વિઘ્ન પણ એ જ છે. કારણ કે એ હોય તો જ બહારથી બિમારી વગેરે કશા પણ દ્વારા ગ્રન્થરચનામાં વિઘ્ન આવે છે. આ પાપકર્મરૂપ વિપ્નનો નાશ કરવા માટે ગ્રન્થના પ્રારંભે શિષ્ટપુરુષો મંગળ કરતા હોય છે.
વળી, આજ સુધીમાં આવા સેંકડો શિષ્ટપુરુષોએ વિના અપવાદ આ રીતે સ્વ-સ્વ ગ્રન્થપ્રારંભે મંગળ કર્યું હોવાથી, આ રીતે મંગળ કરવું એ એક શિષ્ટાચાર બન્યો છે. એટલે જ કોઈ વિશિષ્ટજ્ઞાની દ્વારા કદાચ નિર્ણય મળી જાય, કે “સ્વ-પરનું કલ્યાણ કરનારા તમારા આ પ્રસ્તુત કાર્યમાં તમને કોઈ વિઘ્ન આવવાનું નથી” તો પણ આ શિષ્ટાચારના પાલન માટે પણ મંગળ કરવું જ જોઈએ. કારણ કે શિષ્ટ પુરુષ જ એ છે કે જે પૂર્વપુરુષોના વચનોનું કે જગના સવ્યવહારોનું અનુશાસન માથે રાખે. એટલે જો પોતે મંગળ ન કરે તો તો શિષ્ટ પુરુષોમાંથી પોતાનો નંબર જ નીકળી જાય જે દુન્યવી મોટાં મોટાં નુકશાન કરતાં પણ ખૂબ જ મોટું નુકશાન છે.
જેમના બધા જ વિપ્ન (અંતરાય) કર્મ ક્ષીણ થઈ ગયા છે એવા શ્રી તીર્થંકરદેવો પણ દેશનાના પ્રારંભે જો “નમો તિત્યસ્ત કહીને મંગળ કરે છે તો બીજા છદ્મસ્થ શિષ્ટપુરુષોએ તો વિચાર જ શું કરવાનો હોય ? અને આ વાત યોગ્ય પણ છે જ, કારણ કે મારે કોઈ વિપ્ન જ ન હોવાથી મંગળ કરવાનું કોઈ પ્રયોજન નથી” આ વાત ગ્રન્થકાર જાણે છે, ભવિષ્યમાં આવનારી પેઢીઓ તો જાણવાની નથી. એટલે એ અનુગામીઓ તો મંગળ નહીં કરેલું જાણી, “મંગળ ન કરીએ તો પણ ચાલે.” એવું સમજી મંગળ ન પણ કરે.. અને તો પછી મંગળ કરવાની એક કલ્યાણકારી પરંપરાનો વિચ્છેદ થઈ જાય. તથા, એ અનુગામીઓને વિપ્ન હોવાની પણ સંભાવના હોવાથી, વિપ્ન દ્વારા કલ્યાણકર કાર્ય અધૂરૂં પણ રહી જવાની શક્યતા - આવા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
