________________
બત્રીશી-૨, લેખાંક-૭
પ૭ લાઘવનો નિર્ણય કરી ગીતાર્થ મહાત્માઓ તો અપવાદ સેવન કરે છે. પણ એ વખતે, આવો બધો વિચાર ન કરનારા ને તેથી ઉત્સર્ગને પકડી રાખનારા (પછી પાછળથી ભલે મોટી વિરાધનામાં પડવાનું થવાનું હોય) મહાત્માઓ અપવાદ સેવતા નથી. એટલે માત્ર ઉત્સર્ગની રુચિવાળા આ મહાત્માઓ કરતાં મધ્યમજીવોને પેલા ગીતાર્થ મહાત્માઓ શિથિલ ભાસે છે ને તેથી એમના આદર-ભક્તિ વગેરેથી તેઓ વંચિત રહે છે.
એમ, શાસ્ત્રોમાં જેમને પ્રાયઃ કરીને અભિન્નગ્રન્થિક કહ્યા છે, એવા પણ અગીતાર્થોને આ મધ્યમ જીવો એમનો બાહ્ય કડક આચાર જોઈને મહાનું માનનારા હોય છે. આશય એ છે કે ગચ્છમાં ઘણા સાધુઓ હોય, કેટલાય વૃદ્ધ હોય, તો કેટલાય બાળસાધુ પણ હોય... કોઈક વળી અસહુ(=અસહિષ્ણુ) પણ હોય. આ બધા કારણે ગચ્છમાં અમુક અમુક દોષો લાગવાની સંભાવના હોય છે. કોઈક એક કે અનેક અગીતાર્થ મહાત્માઓ “સમુદાયમાં તો દોષો લાગે છે. આવા નાના નાના દોષો પણ ન લાગે એવું સુંદર સંયમ પાળવા આપણે ગચ્છથી અલગ થઈ જઈએ.” એવો વિચાર કરીને ગચ્છથી અલગ થઈ જાય તો એમનામાં વસ્તુતઃ સંયમ સંભવતું જ નથી, કારણ કે જ્ઞાનીઓએ ગીતાર્થ મહાત્માઓમાં અને ગીતાર્થની નિશ્રામાં રહેલા (-ગીતાર્થ નિશ્રિત) મહાત્માઓમાં જ સંયમ માનેલું છે. એટલે કે આ જીવો અસંયમી હોય છે. તેમ છતાં, બાહ્ય દૃષ્ટિએ ગચ્છવાસી સાધુઓ કરતાં વધારે નિર્દોષ સંયમ પાળતા જોવા મળે એટલે મધ્યમજીવો એમને મહાનું માની લે છે. ઊંચા-ઉદ્યતવિહારી માની લે છે, ને ગચ્છવાસી સાધુઓ કે જેઓ વાસ્તવિક સંયમી છે એમને કદાચ શિથિલ પણ માની લે તો નવાઈ નહીં.
આ જ રીતે એક મહાત્માની આંતરિક પરિણતિ ખૂબ નિર્મળ છે.... વિષય-કષાયથી પર છે..... આત્મપ્રશંસા-પરનિન્દા વગેરેથી દૂર રહેનારા છે. પણ કોઈપણ કારણવશાત્ બાહ્ય આચરણમાં એટલા કડક નથી. બીજા મહાત્મા નિર્દોષ ગોચરીનો ખૂબ આગ્રહ-મલમલિન ગાત્ર ને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
