________________
બત્રીશી-૨, લેખાંક-૬
૪૭
અંધાપો ચાલે છે, જેનાથી શ્રોતા ઉન્માર્ગે ઘસડાઈ જાય છે, માટે આ રીતે પરસ્થાન દેશના દેવી એ એક પ્રકારની કુશીલતા કરવા જેવું છે. જે કુશીલતા સન્માર્ગરૂપ વૃક્ષ માટે અગ્નિજ્વાલા સમાન હોય છે. એટલે કે એનાથી સ્વયં પોતાના માટે અને અન્ય શ્રોતા માટે સન્માર્ગ નષ્ટ થાય છે, અર્થાત્ સન્માર્ગથી દૂર ફેંકાઈ જવાનું થાય છે. બાળજીવને, બાળયોગ્ય દેશના આપવી... મધ્યમને મધ્યમયોગ્ય દેશના આપવી... આ બધું યથાસ્થાન દેશના કહેવાય છે. અને આમાં ગરબડ કરીને, બાળ વગેરે જીવોને મધ્યમ વગેરે યોગ્ય દેશના આપવી એ પરસ્થાન દેશના કહેવાય છે. આવી પરસ્થાન દેશનાથી શ્રોતા વગેરેને માર્ગભેદ - (માર્ગ ભ્રષ્ટતા) થાય છે. ને તેથી દેશનાદાતાને પણ મિથ્યાત્વની વૃદ્ધિ થવારૂપ મોટું નુકશાન થાય છે. માટે પરસ્થાન દેશના એ એક પ્રકારની કુશીલતારૂપ છે.
પ્રશ્ન : બુદ્ધિમાં અપરિણામ કે અતિપરિણામરૂપ અંધાપો પરસ્થાન દેશનાથી પેદા થાય છે આવું તમે જે કહ્યું એમાં અપરિણામ કે અતિપરિણામ શું છે?
ઉત્તર : બાળ મધ્યમ વગેરે જીવો કોને કહેવાય ? એનું વિશ્લેષણ કર્યા પછી આપણે આ વિચારણા દૃષ્ટાન્ત સાથે કરીશું.
પ્રશ્ન : સારું. છતાં હજુ કેટલાક પ્રશ્નો રહે છે. વાચકપુંગવ શ્રીઉમાસ્વાતિ મહારાજે શ્રી તત્ત્વાર્થસૂત્રની પ્રથમ કારિકાના ૨૯ મા શ્લોકમાં કહ્યું છે કે – હિતની=ધર્મની વાતો સાંભળવાથી બધા જ શ્રોતાઓને લાભ થાય જ એવો નિયમ નથી. પણ વક્તા જો ઉપકાર કરવાની બુદ્ધિથી બોલતા હોય તો એમને તો અવશ્ય લાભ થાય જ છે. એટલે, આ વચનાનુસાર તો એમ જણાય છે કે વક્તા ભલે ને બાળ વગેરે જીવોને મધ્યમ વગેરે યોગ્ય દેશના આપે, પણ જો તેઓ હિતબુદ્ધિથી આપતા હોય અને આગમને અવિરુદ્ધપણે આપતા હોય તો તેઓને તો અવશ્ય લાભ જ થવો જોઈએ. જ્યારે તમે તો એમ કહો છો કે ભલેને હિતબુદ્ધિથી વક્તા કહેતા હોય, પણ જો પ૨સ્થાન દેશના દેતા હોય તો એનાથી શ્રોતા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
