Page Text
________________
३०६
मन्त्रादयः किं सर्वदैव न प्रयोक्तव्या उत कदाचिदेवेत्याह ‘पिंडट्ठमिमे दुट्ठत्ति' पिण्डार्थमाहारनिमित्तमुपलक्षणत्वादुपकरणादिग्रहः ।
__ श्रुतवासितमतिसाधुना पुष्टालंबने व्यापार्यमाणा विद्यामंत्रचूर्णयोगा न दोषाय }
इमे एते अनन्तरोक्ता विद्यामन्त्रचूर्णयोगा व्यापार्यमाणा इति शेषः दुष्टा दोषकारिणः स्युः सावद्यत्वेन कर्मबन्धहेतुत्वात् । इह पिण्डार्थमित्यनेन महति कुलगणसङ्घचैत्यादिकार्यपुष्टालम्बने व्यापार्यमाणा अपि न दोषाय स्युः प्रवचनोत्सर्पणाहेतुत्वेन जिनादिभिरनुज्ञातत्वादित्याचष्टे कथञ्चिद् दुष्टा (केषां) इत्याह यतीनां साधूनां कीदृशानामित्याह श्रुतवासितमतीनां उत्सर्गापवादबहुलागमपरिकर्मितबुद्धीनां । अनेन चागीतार्थ एव तुच्छत्वात् स्वल्पेऽपि कार्ये तद्व्यापारणं कुरुते न गीतार्थो गम्भीरत्वादित्यावेदयति । इह च पूर्वसंस्तवपश्चात्संस्तवाभ्यामेक एव संस्तवाख्यो दोष उक्तश्चूर्णयोगी तु भिन्नौ द्वौ दोषावुक्तौ। क्वापि ग्रन्थे व्यत्ययो दृश्यत इति गाथार्थः ।।७४ ।। છે. ઉપલક્ષણથી ઉપકરણવગેરે નિમિત્તે પૂર્વકથિત વિદ્યા-મત્ર-ચૂર્ણયોગનો વ્યાપાર કરવામાં આવે તો એ દુષ્ટ છે = દોષને કરનાર છે, કારણ કે એ સાવઘપ્રવૃત્તિ હોવાથી કર્મબન્ધનો હેતુ છે.
શ્રુતવાસિતમતિવાળા સાધુ પુષ્ટાલંબને વિધા-મંત્ર-યોગનો
ઉપયોગ કરે તો દોષ નથી , અહીં વિષાર્થ' એ શબ્દથી આ વાત છતી થાય છે કે કોક મોટું કારણ ઉપસ્થિત થયે એટલે કે કુલ-ગણ-સંઘ-ચૈત્ય વગેરેના પુષ્ટઆલંબને = કારણસર વિદ્યાઆદિનો ઉપયોગ પણ દોષ માટે નથી. કારણ કે એ “પ્રવવન-ઉત્સર્પા' = શાસનપ્રભાવના કે શાસન-રક્ષાનો હેતુ હોવાથી જિનેશ્વર ભગવંતો વગેરે દ્વારા અનુજ્ઞાત છે. (આમ તો વિદ્યાઆદિનો પ્રયોગ એ શાસન-અવસર્પણા = શાસન હીલનાદિનું કારણ છે. છતાં પુષ્ટઆલંબને એનો પ્રયોગ દોષ માટે નથી.)
ઉત્સર્ગઆચરણા તો વિદ્યાઆદિનો પ્રયોગ ન કરવાની છે. છતાં કોક પુષ્ટઆલંબને અપવાદ માર્ગની આચરણા એ કથંચિત્ દુષ્ટ છે. કથંચિદુષ્ટતાવાળી પણ આપવાદિકઆચરણા કોના માટે દોષકારક નથી બનતી? તે કહે છે, “ના” = ‘વતીનાં' = યતીઓ માટે કેવા યતીઓ માટે ? તે કહે છે, “સુયવસિયમન' = “મૃતવાસિતમતીના” = કૃતથી વાસિતમતિવાળા યતીઓ માટે. અર્થાત્ ઉત્સર્ગ-અપવાદની બહુલતાવાળા આગમથી પરિકમિતબુદ્ધિવાળા યતીઓ માટે. એ આપવાદિક આચરણા દોષમાટે થતી નથી.
અહીં, “સુવિલિયમ' એવું વિશેષણ મૂક્યું એટલે નક્કી થાય છે કે, તુચ્છમતિવાળા હોવાથી અગીતાર્થ જ નાના નાના કાર્યમાં પણ વિદ્યા વગેરેનો ઉપયોગ કરે છે પણ ગંભીરપણું હોવાથી ગીતાર્થ એમ ન કરે.
ટીકાકાર એક વાતનો ખુલાસો કરતાં જણાવે છે કે આ ગ્રન્થમાં પૂર્વસંસ્તવ અને પશ્ચાત્સસ્તવનો એક જ “સંસ્તવ' નામનો દોષ કહેવાયો છે અને ચૂર્ણ તથા યોગના અલગ-અલગ બે ભેદો કહ્યા છે. પરન્તુ બીજા કોક ગ્રન્થમાં પૂર્વસંસ્તવ અને પશ્ચાત્સસ્તવના બે જુદા જુદા ભેદો અને ચૂર્ણ તથા યોગનો એકજ ભેદ કહ્યો છે. એમ વ્યત્યય જોવામાં આવે છે./૭૪ો.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004970 |
| Book Title | Pind Vishuddhi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kulchandrasuri, Punyaratnasuri |
| Publisher | Divya Darshan Trust |
| Publication Year | 2009 |
| Total Pages | 506 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 25 MB |