Page Text
________________
२७७
एवं पूर्वपश्चाभेदेन सम्बन्धिसंस्तवस्वरूपमभिधाय यथा यतिस्तं द्विविधमपि करोति तथाह- 'जं चे'त्यादि, चशब्दः सम्बन्धद्वयापेक्षया समुच्चयार्थः। ततश्च यं कञ्चन सम्बन्धं करोतीति योग: यतिः साधुः।
___ आत्मपरवयो ज्ञात्वा तदनुगुणं संबंधं करोति ॥ किं कृत्वेत्याह आत्मपरौ प्रतीतौ तयोर्वयस्तारुण्यवृद्धादिलक्षणकालकृता शरीरावस्थात्मपरवयस्तज्ज्ञात्वा अवबुध्य, किमित्याह सम्बन्धपरिचयं, पूर्वकालभाविमात्रादिनात्रकघटनां पश्चात्कालभाविश्वश्र्वादिनात्रकयोजनां वा कुरुते भिक्षार्थं गृहे गतो गृहिणा सहाहारादिलिप्स्या विधत्ते । कीदृशं सम्बन्धं करोतीति आह 'तदनुगुणमिति तयोरात्मपरवयसोरनुगुणमनुरूपं, स जनन्यादिनात्रकघटनारूप: सम्बन्धः पूर्वसम्बन्धिसंस्तवो ज्ञेय इति प्रक्रमः । श्वश्र्वादिसम्बन्धश्च पश्चात्सम्बन्धिसंस्तव इति। क पुनरसौ स्वपरवयो ज्ञात्वा तदनुगुणं सम्बन्धं कुरुते ? उच्यते, यथा कश्चित् साधुर्भिक्षाद्यर्थं કહેવાય છે. કારણ કે માતા વગેરેનો સંબંધ પૂર્વકાળે થતો હોય છે. પૂર્વકાળ એટલે કે જીંદગીની શરૂઆતથી. - તથા, પછા’ = “પશ્વાતંતવઃ', “સાસુ-સસુરાડુ = “થમૂ-શ્વશુરઃ” = સાસુ સસરા વગેરેના સંબંધને પશ્ચાત સંસ્તવ કહેવાય છે. અહીં પણ સંબંધ અને સંબંધીના અભેદ ઉપચારથી પશ્ચાસંસ્તવ જાણવું. સાસુ-સસરા = પત્નીના માતા-પિતા, પત્ની, પુત્ર, સાળા વગેરે સંબંધોની આદિમાં છે સાસુસસરા જેમાં, તે સાસુ-સસરાદિ કહેવાય છે. અહીં માતા-પિતા વગેરે કે સાસુ-સસરા વગેરે કોઈપણ કારણસર પોતાના મુનિને ન ઓળખી શક્યા હોય તો મુનિ જાતે ઓળખ કાઢે. આમાં સંબંધો સાચા છે એટલે સત્યસંબંધ કહેવાય છે.
(૨) આરોપિતસંબંધ :- આ પ્રમાણે પૂર્વ-પશ્ચાત્ ભેદ દ્વારા સત્યસંબંધિ સંસ્તવનું સ્વરૂપ બતાવીને હવે, જે રીતે સાધુ તે બન્ને પ્રકારના સંબંધ એટલે કે આરોપિતસંબંધ કરે છે, તે જણાવે છે. નં ' = અહીં “ઘ' શબ્દ એ બન્ને પ્રકારના સંસ્તવને ભેગો કરનાર છે. “ન = ‘ય’ = ઉપર બતાવ્યા પ્રમાણે જે કોઈપણ સંબંધ, “ગરું = “તિ’ = સાધુ કરે છે. અહીં “રોતિ’ અધ્યાહારથી લેવું.
• પોતાની અને સામાની ઉંમર જાણીને તેને અનુગુણ સંબંધ કરે છે
શું કરીને આ પ્રમાણે સંસ્તવ કરે ? તે કહે છે, “બાયપરવયં ના' = “માત્મપરય જ્ઞાત્રિા' = પોતાની અને બીજાની = સામેવાળાની બન્નેની ઉંમર જાણીને. એટલે કે યુવાન, વૃદ્ધ વગેરે સ્વરૂપ કાળથી કરાયેલ શરીરની અવસ્થાવિશેષ જાણીને, શું કરે ? તે કહે છે, “સંવંઘં ' = “સંવંઘં વકરોતિ' = પરિચય કરે. અહીં સત્ય રૂપે માતા-પિતા, સાસુ-સસરા વગેરે નથી, પરન્તુ સામેવાળાને એમના જેવા તરીકે ઓળખાવે છે = સામેવાળામાં એ રીતનો આરોપ કરે છે. માટે આ આરોપિત સંબંધ કહેવાય છે. ગોચરી ગયેલ સાધુ આહારાદિની લાલસાથી ગૃહસ્થ સાથે પૂર્વકાળભાવિ માતા વગેરે કૌટુંબિક સંબંધ જોડે અથવા પશ્ચાત્કાળભાવિ સાસુ-સસરા આદિ કૌટુંબિક સંબંધ કરે. સંબંધ કેવો કરે ? તે કહે છે, “તવણુપુi' = ‘તવનુપુળ = પોતાની અને બીજાની ઉંમરને અનુરૂપ સંબંધ કરે. તે સંબંધ જો માતા-પિતા વગેરે સ્વજનતરીકેના સંબંધ જોડવા રૂપે હોય તો પૂર્વસંબંધિ-સંસ્તવ કહેવાય છે અને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004970 |
| Book Title | Pind Vishuddhi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kulchandrasuri, Punyaratnasuri |
| Publisher | Divya Darshan Trust |
| Publication Year | 2009 |
| Total Pages | 506 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 25 MB |