Pind Vishuddhi

SR No.: 004970
Original Sutra Author: N/A
Author: Kulchandrasuri, Punyaratnasuri
Publisher: Divya Darshan Trust
Publication Year: 2009
Total Pages: 506
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 25 MB

Page 288

# लब्धिप्रशंसादिना गृहस्थाऽभिमानकारणतो यल्लब्धं स मानपिंडः ॥ व्याख्या- लब्धिप्रशंसाभ्यां लाभश्लाघाभ्यां आत्मनो लब्धिमत्वं प्रशंसां वान्यतः श्रुत्वेत्यर्थः । 'उत्तिइउत्ति, उत्तानः गर्वितो अहङ्कारवानिति यावत् । यद्वा अयं लब्धिमानिति केनापि कश्चित्ल्लाघितस्तां लब्धिविषयां प्रशंसामात्मनः श्रुत्वा, ‘उत्तिइ उत्ति अहमेव शोभन इति तया गतिः सन्निति व्याख्येयं । यद्वा परेणान्येन साध्वादिना उत्साहितस्त्वमेवास्य कार्यस्य करणे समर्थ इत्यादिवचनेन प्रेरितः। यद्वा अवमतोऽपमानितस्त्वया न किञ्चित् सिद्ध्यतीत्यादिवचनेन परेणैव तिरस्कृतो,वा विकल्पे। तथा गृहिणो गृहस्थस्याभिमानमहमनेन साधुना याचितस्ततोऽस्मै स्वकीयकलत्रादिकमदित्सु तिरस्कृत्यापि मया दातव्यमस्येत्येवंरूपमहंकारं करोतीति जनयतीत्येवं शीलोऽभिमानकारी यतिरिति शेषः। पुरुषाधम एवासौ योऽभ्यर्थितः प्रयोजनं न साधयितुं समर्थ इत्यादिवचनोत्तेजनकर्ता इत्यर्थः। यं पिण्डं सेवतिकादिरूपं मार्गयति गवेषयति याचत इत्यर्थः, स मानादुत्पादितः पिण्डो
• લબ્ધિ પ્રશંસાઆદિથી ગૃહસ્થને અભિમાન કરાવવા
દ્વારા જે મેળવાય તે માનપિડ છે • વ્યાખ્યાર્થ :- “દ્ધિપસંa(૩) = ‘ત્તશ્ચિપ્રશTગ્યાં' = લબ્ધિ અને પ્રશંસા દ્વારા, એટલે કે બીજા પાસેથી પોતાનું લબ્ધિપણું, અથવા પોતાની પ્રશંસા સાંભળીને. શું થાય ? તે કહે છે, “ત્તિફા' = ‘ઉત્તાન' = “બૂત” = અહંકારવાળો બને છે. અથવા તો, “આ લબ્ધિવાળા છે” એમ કોક વડે કોક પ્રશંસાયેલ હોય, તે લબ્ધિવિષયક પોતાની પ્રશંસા સાંભળીને, “હું જ સારો છું” એ રીતે, પ્રશંસાથી અભિમાનવાળો બનેલ. અથવા તો, ‘રે ૩છાદિ = “રેન ઉત્સદિત ' = બીજા કોક સાધુએ “આ કાર્ય કરવા તમે જ સમર્થ છો” એવા વચનોની પ્રેરણાથી ઉત્સાહિત કરાયો હોય. અથવા તો, મવમગો' = ‘સવમરોડપમાનિત = ‘તમારાથી કાંઈ સિદ્ધ થાય નહિ.' ઈત્યાદિ વચનોદ્વારા બીજાથી તિરસ્કાર કરાયેલો હોય. “વા વિકલ્પાર્થે છે. તથા,
“દિમિHIMારી' = “ક્રિોડમિમાનારી' = “આ સાધુએ મારી પાસે યાચના કરી છે તો, દાન ન આપવાની ઈચ્છાવાળા પોતાના પત્ની છોકરાઓ વગેરેનો તિરસ્કાર કરીને પણ દાન આપવા યોગ્ય છે.” એમ ગૃહસ્થ અભિમાન કરે. એવા પ્રકારના અભિમાનકરાવવાના સ્વભાવવાળો સાધુ અર્થાત્
આ તો પુરુષાધમ જ છે કે જે માંગણી કરેલ પ્રયોજનને પણ સાધવા સમર્થ નથી” ઈત્યાદિ વચનોદ્વારા સામેવાળાને ઉત્તેજિત કરનાર = અભિમાની બનાવનાર સાધુ ઉપરોક્ત પ્રમાણે કરીને સાધુ શું કરે ? તે કહે છે, “નં મારું = “ વિવું નત્તિ ' = જે પિણ્ડને માંગે છે. “તો માનપિsો” = ‘? માનપિvs' = તે માનપિણ્ડ છે. માનદ્વારા ઉત્પન્નકરાયેલ હોવાથી તેને “માનપિપ્પ' કહેવાય છે.
ભાવાર્થ એ છે કે, પોતાની લબ્ધિ કે એ લબ્ધિની પ્રશંસા સાંભળીને અથવા બીજા દ્વારા પ્રશંસાયેલ પોતાની લબ્ધિદ્વારા અભિમાનવાળો બનીને, અથવા બીજાવડે ઉત્સાહિતકરાયેલ કે પછી તિરસ્કૃત-કરાયેલ સાધુ, ગૃહસ્થને અભિમાનકરાવવાદ્વારા જે પિણ્ડને માંગે-મેળવે, તે માનપિણ્ડ કહેવાય છે.' - અહીં પણ જે “માને સેવવુકુમો ની કથા છે, તે મૂળગ્રંથકારે આગળની ગાથામાં કહી છે.