________________
२४२
अवतरणिका- अधुना जात्यादीन्यनन्तरगाथोत्तरार्दोपात्तानि व्याख्यातुमाह । मूलगाथा- माइभवा विप्पाइ व जाइ उग्गाइ पिउभवं च कुलं ।
मल्लाइ गणो किसिमाइ कम्म चित्ताइ सिप्पं तु।।६४।। संस्कृतछाया- मातृभवा विप्रादि वा जात्युग्रादि पितृभवं च कुलं ।
मल्लादि गण: कृष्यादि कर्म चित्रादि शिल्पं तु।।६४ ।।
जाति-कुल-गण-कर्म-शिल्पानां भेदस्वरूपम् ॐ व्याख्या- मातृभवा जननीसमुत्थेत्यर्थः । यद्वा विप्रादिका ब्राह्मक्षत्रियवैश्यप्रभृतिका, वा विकल्प जातिर्लोकप्रतीता ज्ञेयेतिशेषः। तथोग्रादि उपभोगक्षत्रेक्ष्वाक्वादिकं । तत्रोग्रभोगावादिदेवेनारक्षकत्वेन गुरुत्वेन च व्यवस्थापितौ वंशविशेषौ, क्षत्रियाः प्रतीता, इक्ष्वाकवो नाभेयवंशजा इति । यद्वा पितृभवं जनकसमुत्थमित्यर्थो, वा विकल्पे कुलं ज्ञेयमिति शेषः । तथा मल्लादिमल्लसारस्वतलक्षणो बाहुखड्गयोद्धृप्रभृतिसमुदायो गण उच्यते इति शेषः। मल्लगणसारस्वतगणस्वरूपं तु लोकरूढितो
અવતરણિકા - હવે, ઉપરની ગાથાના ઉત્તરાર્ધમાં કહેલ જાત્યાદિની વ્યાખ્યા કરે છે.
भू॥था-शार्थ :- माइभवा = भातासंधी, विप्पाइ = प्रामा विगेरे, वा = अथवा, जाइ = ति, उग्गाइ = उपमुदाहि, पिउभवं = पितासंबंधी, च = अने, कुलं = दुस, मल्लाइ = मसाविगेरे, गणो = [९, किसिमाइ कम्म = घेताविगेरे भ, चित्ताइ = यित्राविगेरे, सिप्पं = शिल्प, तु = धर्म भने शिल्पभi Aaud२ ४॥वना२.१६४।।
મૂળગાથા-ગાથાર્થ :- માતા સંબંધી અથવા બ્રાહ્મણાદિ જાતિ, પિતાસંબંધી અથવા ઉગ્ર, ભોગાદિ કુલ, લોકમાં પ્રસિદ્ધ સારસ્વત અને મલ્લ તે ગણ, ખેતી, વાણિજ્યાદિ કર્મ અને ચીતરવું, તુણવું વગેરે શિલ્પ કહેવાય. અથવા અનાચાર્યોપદિષ્ટ કર્મ અને આચાર્યોપદિષ્ટ શિલ્પ કહેવાય.l/૬૪l
• ति, दुख, गया, भ, शिल्पना होनुं २५३५ . व्यायार्थ :- ‘माइभवा विप्पाइ व जाइ' = 'मातृभवा विप्रादि वा जाति' = माता 28. उत्पन्न થયેલ જાતિ કહેવાય. અથવા બ્રાહ્મણ-ક્ષત્રિય-વૈશ્ય વગેરે વિપ્રાદિ જાતિ કહેવાય, જે લોકમાં પ્રસિદ્ધ छे. वा = वि.४८५ = अथवाना अर्थमा छे. तेभ४, 'उग्गाइ' = 'उग्रादि' = अ-भोग-वाई वगेरे કુલ કહેવાય છે. ઉગ્રકુલ અને ભોગકુલ શું છે ? તે કહે છે, આદિદેવે = ઋષભદેવ પરમાત્માએ हेमोने आरक्षक' = २६.3 तरी3 00841 तमो मुगना पाया अने माने गुरु तरी3 6व्या તેઓ ભોગકુળના કહેવાયા. ક્ષત્રિયો તો લોકમાં પ્રતીત છે તેમજ નાભેય = આદિદેવના વંશજો એ ७वा वाया छे. अथवा तो 'पिउभवं' = 'पितृभवं' = पिताथी उत्पन्न येj डोय ते 'मुस' उपाय छ मेम. . 'च' = 'वा' = वि४८५अर्थमा छ. ___तथा, 'मल्लाइ' = 'मल्लादि' = भय सने सारस्वत वगेरे. 'गणो' = 'गणः' = पाई भने तलवारथी યુદ્ધ કરનારા વગેરેના સમુદાયને ગણ કહેવાય છે. મલ્લગણ અને સારસ્વતગણનું સ્વરૂપ તો લોકઢિથી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org