Page Text
________________
२०८
'तं चिय उद्धरे' इति वक्ष्यमाणेन योगस्तत्र चिय शब्दस्यैवकारार्थत्वात्तदेवाऽशुद्धद्रव्यमुद्धरेत् पृथक् कुर्यात् परिष्ठापयेदिति यावत् । अनेन द्रव्यविषयत्याग उक्तः। तथा यच्छब्दस्यावृत्त्या योजनात् यत्कूरादिद्रव्यं, 'जहिं'ति, यत्र पात्रकैकदेशे शुद्धभक्तमध्ये वा पतितं तत्ततस्तस्मात् पात्रकाच्छुद्धभक्तमध्याद्वा उद्धरेदिति क्षेत्रविषयः स उक्तः। तथा यद्यदा यस्मिन् क्षणे पतितं प्रक्षिप्तं दात्र्या तत्तदैव शीघ्रमुद्धरेत् । बृहद्वेलया हि शुद्धं भक्तमितरेण व्याप्यते। ततस्तदप्यशुद्धप्रायं स्यादिति कालविषयः स उक्तः । तथाऽशठस्तस्मिन् मनोज्ञेऽरक्तोऽमनोज्ञेत्वद्विष्टश्च (मास्य विकल्पः स्यात् ?) यदोदनादिकं द्रव्यं पश्यति विशोधिकोटिदोषवदिदमिति प्रत्यभिजानाति । ज्ञात्वा च ‘सम्मति सम्यक् निर्वाहविषयविज्ञानविषयनिजशक्त्यनुरूपयतमानतानैपुण्येन शुद्धभक्तादि, धृतपतद्ग्रहात्तदुद्धरेदित्यनेन च भावविषयस्स उक्तः। तथाऽप्रोज्झिते शुद्धाहारे सति के(पात्रके) तस्मिन्नशुद्धावयवेषु सत्स्वप्यऽकृतદે. આનાથી દ્રવ્યને આશ્રયી ત્યાગ કહેવાયો.
ક્ષેત્રથી પરિહાર કહે છે, “નર્દિ = “યત્ર’ ‘તિd' = “યરારિદ્રવ્ય યત્ર પતિત” “ય' શબ્દ ફરીથી જોડવાથી આવો અન્વય થશે. એટલે કે જે આ ક્રાદિદ્રવ્ય પાત્રના જે એકાદ ભાગમાં, અથવા શુદ્ધઆહારની વચ્ચે જ્યાં પડ્યું હોય, પાત્રના તે ભાગમાંથી અથવા શુદ્ધ આહારમાંથી, તે અશુદ્ધક્રાદિ દ્રવ્યને કાઢી નાંખે = પરઠવી દે. આ રીતે ક્ષેત્ર સંબધી ત્યાગ દર્શાવ્યો.
કાળથી પરિહાર બતાવે છે, અહીં, “નથી પિડ્યું તથા ૩ = “ય યા પતિત તત્ તવા ઉદ્ધર” આમ અન્વય કરવો. જે કુરાદિ દ્રવ્ય જે સમયે પાત્રમાં પડ્યું = દાતાએ નાખ્યું તે જ વખતે તેને કાઢી નાંખે. કારણ કે જો ઘણો સમય થઈ જાય તો એ અશુદ્ધદ્રવ્ય દ્વારા શુદ્ધ આહાર પણ વ્યાપ્ત થઈ જતા શુદ્ધ અને અશુદ્ધપ્રાયઃ એક મેક બની જાય પછી મોડેથી બન્નેનો વિભાગ કરવો અશક્યપ્રાયઃ થઈ જાય છે. આ કાળવિષયક પરિહાર જણાવ્યો.
ભાવથી પરિહાર બતાવે છે, “સતો તું કરે = “: સન તન્મ ઉદ્ધરે' = કોઈપણ પ્રકારના શઠ-કપટભાવ વિના, આત્મસાક્ષીએ તેને કાઢી નાખે = પરાવી દે, જોકે જુદું તારવી શકાતું નથી છતાં શુદ્ધઆહારના પરિણામ ટકાવવા જેટલા પ્રમાણમાં અશુદ્ધ ગ્રહણ કરેલ છે તેટલા પ્રમાણમાં તે મિશ્રમાંથી પરવી દે.
‘શમાવ કોને કહેવાય ? તે જણાવે છે, જે ભાત વગેરે વિશોધિકોટિ દોષવાળું દ્રવ્ય પાત્રમાં પડ્યું. તે જો મનોજ્ઞ = મનને ગમે તેવું સ્વાદિષ્ટ-સુંદર હોય તો એના પ્રતિ રાગ કર્યા વિના તથા તે જો અમનોજ્ઞ = મનને ન ગમતું – અસ્વાદિષ્ટ = અસુંદર હોય તો એના પ્રતિ વૈષ કર્યા વિના તે ભાત વગેરેને જુવે એટલે કે સાધુને એ વસ્તુમાં રાગ કે દ્વેષ રૂપ કોઈ વિકલ્પ ન થાય... અને તેનેજ વિશોધિકોટિદોષવાળું છે એમ બરાબર ઓળખે.
ઓળખીને શું કરે ? તે જણાવે છે, “લi = “ સારી રીતે ચારે બાજુનો વિચાર કરીને, એટલે કે નિર્વાહ વગેરેનો વિષય વિચારીને. જેમકે, આ વિશોધિકોટિને નહીં કાઠું અને બધો આહાર પરઠવીશ તો નિર્વાહ થશે કે નહિ થાય. અથવા વિજ્ઞાનનો વિષય વિચારીને. જેમ કે, હવે સમય
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004970 |
| Book Title | Pind Vishuddhi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kulchandrasuri, Punyaratnasuri |
| Publisher | Divya Darshan Trust |
| Publication Year | 2009 |
| Total Pages | 506 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 25 MB |