________________
२०४
भावः। तथा कृतत्रिकल्पमप्यातपादिना शुष्कं कल्प्यं स्यान्नान्यथा। चतुर्थकल्पे दत्ते जलाद्रमपि पात्रकं शेषग्रहणाय कल्पत इत्याधुपलक्षणत्वाद् दृश्यं । तदुक्तं वृद्धैः, 'निच्छोडिए करीसेण वावि उव्वट्टिए तए कप्पा । सुक्खावित्ता गिण्हइ अन्ने चउत्थे असुक्खे वि' ।।१।।
तदेतेन एतस्या अतिपरिहार्यतां दर्शितवान् । तथाह्यविशोधिकोट्याहारे ग्रहीत्वोज्झितेऽपि तया छुप्तमकृतत्रिकल्पं तं पात्रकमपि तावन्न कल्पते । किं पुनः साक्षादविशोधिकोट्याहारोपभोगः कर्तुमिति सामर्थ्यादुक्तं भवति ।
॥ अविशोधिकोटेरवयवोऽपि सहस्रघातिविषलव इव भवति है अथ किमेत्येवं महता यत्नेन एतस्या निषेधोऽपदिश्यते इत्याह यद्यस्मादपेर्गम्यमानत्वात्तस्याऽविशोधिकोटिदुष्टाशनादेः सम्बन्धी अवयवोऽपि सिक्थाद्यपि आस्तां कवलादिरित्यपेरर्थः । किमित्याह सहस्राणि हन्तुं शीलमस्येति सहस्रघाती, क इवेत्याह विषलव इव प्रधानगरलेशो यथा । इदमुक्तं भवति । किल तीव्रविषलवोपभोगात् कश्चिन्मृतस्ततो विषत्वपरिणततत्पिशिताशनादन्यो मृतस्तत्पिજાય પછી જ કલ્પ, અન્યથા નહિ. પણ જો એ પાત્ર ચારવાર પાણીથી ધોઈ લીધું હોય પછી એ પાત્ર ભીનું હોય તો પણ બીજો આહાર એમાં ગ્રહણ કરવા કહ્યું છે. એમ આ વાત અધ્યાહારથી જાણવી.
વૃદ્ધોએ = પૂર્વમહાપુરુષોએ આ અંગે આ વાત કરી છે કે, 'निच्छोडिए करीसेण वावि उव्वट्टिए तए कप्पा । सुक्खावित्ता गिण्हइ अन्ने चउत्थे असुक्खे वि।।
અર્થ :- રાખ વગેરેથી ઘસીને પછી ત્રણવાર પાણીથી ધોયું હોય તો એ પાત્ર તડકાદિથી સુકાયા બાદ કહ્યું છે. અથવા જો ચારવાર પાણીથી ધોયું હોય તો એ પાત્ર ભીનું પણ કહ્યું છે.
અહીં આ તડકાદિથી સુકાઈ જવાની વાત જણાવીને અવિશોધિકોટિદોષવાળો આહાર એ અત્યંતત્યાજ્ય છે એ દર્શાવ્યું છે. તે આપ્રમાણે- જો અવિશોધિકોટિઆહાર ગ્રહણ કરીને દૂરકરાવે છતે તેનાથી લેપાયેલ પાત્ર રાખાદિથી ન મંજાય અને ત્રણ પાણીએ ન ધોવાય ત્યાંસુધી એ પાત્ર પણ કલ્પતું નથી, તો પછી સાક્ષાત્ એ અવિશોધિકોટિદોષવાળો આહાર વાપરવો એ કઈ રીતે કલ્પી શકે ? અર્થાત્ એ અંગેનો વાપરવાનો વિચાર પણ શી રીતે કરી શકાય ?
છે અવિશોધિકોટિનો કણિયો પણ સહસઘાતીવિષ જેવો બને છે , પ્રશ્ન :- આ અવિશોધિકોટિ આહારનો આટલા બધા પ્રયત્નો દ્વારા નિષેધ શું કામ બતાવ્યો છે?
ઉત્તર :- “” = “ = ‘ય’ = કારણ કે, “તવયવોડ'િ મૂળગાથામાં “' શબ્દ અધ્યાહારથી જાણવો એટલે કે, કોળિયો વગેરેની વાત તો દૂર રહો પણ તે અવિશોધિકોટિથી દુષ્ટ આહારાદિ સંબંધી અવયવ પણ = કણિયો પણ, “સહસવા = “સદા હસ્તુ શીમતિ સહસ્ત્રધારી' = હજારોને મારવાના સ્વભાવવાળું હોય છે. કોની જેમ ? તે કહે છે, “વિસર્જવોલ્વ' = વિપત્તવ' = “પ્રથાનતેશ રૂવ' = અત્યંતમારક તાલપુટઝેરના કણીયાની જેમ.
ભાવાર્થ એ છે કે, તીવ્ર ઝેરના એક અંશ માત્રનો ઉપભોગ કરવાથી કોક એક વ્યક્તિ મરી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org