Page Text
________________
अविशोधिकोटिना स्पृष्टं पात्रमपि करीषनिश्च्छोटितं कृतत्रिकल्पं चैव कल्पते
व्याख्या- इहाविशोधिकोटिद्रव्यं लेपकृदलेपकृच्चेति द्विधा पात्रके निपतितं स्यात् । तत्र तक्रतीमनजगार्यादिकं खरण्टकत्वाल्लेपकृत् । वल्लचणकादिकं तद्विपरीतत्वादलेपकृत् । ततश्च 'ती जुयं'ति तया प्रदर्शितरूपयाऽविशोधिकोट्या उपाचारादविशोधिकोटिदोषयुक्तलेपालेपकृदाहारेणेत्यर्थः, युतं खरण्टितं स्पृष्टं वा, किञ्चि ( किं त ) दित्याह पात्रमपि साधुभाजनमपि । अपिः पात्रकस्याकल्पनीयताभणनेनातिशयद्योतकः । हुर्वाक्यालङ्कारे, शेषशुद्धाशनादेर्ग्रहणाय न कल्पते इति शेषः । यद्येवं तर्हि कीदृशं सत्पात्रकं कल्प्यं स्यादित्याह -' करीसनिच्छोडियं 'ति करीषेण शुष्कगोमयचूर्णेनोपलक्षणत्वाद्भस्मादिना च निश्च्छोटितं घृष्टमुद्वर्त्तितमित्यर्थः । करीषनिश्च्छोटितं सत् उपलक्षणत्वाल्लेपकृदशुद्धाहारावयवापनोदाय करीषघर्षणात्पूर्वमङ्गुल्यादिप्रोञ्छितं चेत्यपि दृश्यं । पुनरपि किं विशिष्टं सदित्याह, ‘कयतिकप्पं'ति कृता दत्ता त्रयस्त्रिसङ्ख्याः कल्पा जलप्रक्षालनरूपा यत्र तत्कृतत्रिकल्पं । इत्थं कृतं सत्, किमित्याह कल्पते साधूनां परिभोक्तुं युज्यते । इतरथा पूत्य(ति)दोषत्वादकल्प्यमिति અવિશોધિકોટિથી સ્પર્શાયેલ પાત્ર પણ કરીપથી ઘસાયેલું અને ત્રણવાર ધોવાયેલું જ કલ્પે છે. .
www
વ્યાખ્યાર્થ :- પાત્રામાં પડેલું અવિશોધિકોટિવાળું દ્રવ્ય બે પ્રકારનું હોય છે. (૧) ‘તેપત્’ લેપવાળું. છાશ, ઓસામણ, રાબડી – પેયદ્રવ્યવિશેષ વગેરેમાં ખરડાવવાપણું હોવાથી એ બધાને ‘ત્તેપનૃત્’ કહેવાય છે. (૨) ‘અનેવત્’ લેપ વિનાનું. વાલ, ચણા વગેરેમાં તેનાથી = લેપથી વિપરીત હોવાથી ‘અભેપ' કહેવાય છે. ‘તી” જીવં’ = ‘તવા યુò’ = ઉપરોક્ત પ્રમાણે અવિશોષિકોટિથી યુક્ત ઉપલક્ષણથી અવિશોધિકોટિ દોષયુક્ત એવા લેપ કે અલેપકૃત્ આહારથી યુક્ત ખરડાયેલ સ્પર્શકરાયેલ, શું ખરડાયેલ સ્પર્શાયેલ ? તે કહે છે, ‘વર્ત્તપિ’ = ‘પાત્રપિ’ = સાધુનું ભાજન = પાત્ર પણ. અહીં ‘પિ’ = ‘પણ’ શબ્દથી પાત્રાની પણ અકલ્પનીયતાનો અતિશય બતાવાયો છે. અર્થાત્ એ પાત્રામાં બીજો શુદ્ધઆહાર પણ ગ્રહણકરવો કલ્પે નહિ, એમ જાણવું. ‘દુ’
=
‘તુ’
=
વાક્યાલંકારમાં છે.
–
જો આમ હોય તો પછી કેવા પ્રકારનું પાત્ર કલ્પ્ય બને ? તે જણાવતાં કહે છે “રીસ-નિોડિય = ‘રીષ-નિોટિતા'. ‘રીપ’ બકરીની લીંડીવગેરે કે સુક્કાછાણનાં ભૂક્કાવડે, ઉપલક્ષણથી રાખ = ભસ્મઆદિ વડે, ‘નિશ્નોટિતા' = માંજેલુ. અર્થાત્ ઘસેલું, ધોયેલું. ઉપલક્ષણથી લેપકૃત્ અશુદ્ધઆહારના અવયવ દૂરકરવા માટે રાખ વિગેરેથી ઘસવાની પૂર્વે આંગળી વગેરે નાંખીને અશુદ્ધ આહારના નાનામાં નાના પણ કણિયાઓ કાઢવા એ પણ જાણવું. વળી શું કરવું ? તે જણાવે છે - ‘તિવૃં’ = ‘તાત્રિજ્યું' = ત્રણવાર પાણીથી પખાળવું. આવી બધી વિધિ કરીએ એટલે શું થાય ? તે જણાવે છે, ‘ખર્’ - ‘ત્વતે’ = સાધુને એ પાત્ર વાપરવા યોગ્ય = કલ્પ્ય બને છે, અન્યથા ન કલ્પે અર્થાત્ પૂતિદોષથી
=
દુષ્ટ હોવાથી એ પાત્ર ન કલ્પે એમ કહેવાનો ભાવ છે.
આ રીતે કરીષવગેરેથી માંજ્યાબાદ છેલ્લે ત્રણવાર પાણીથી ધોયેલું પાત્ર પણ તડકા વગેરેથી સૂકાઈ
Jain Education International
=
=
-
=
For Private & Personal Use Only
२०३
–
=
-
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004970 |
| Book Title | Pind Vishuddhi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kulchandrasuri, Punyaratnasuri |
| Publisher | Divya Darshan Trust |
| Publication Year | 2009 |
| Total Pages | 506 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 25 MB |