Page Text
________________
१६६
च प्राकृतत्वादन्तशब्दस्य अन्तःशब्दस्य च, निर्देशस्य च समानत्वात्, उत्कृष्टं प्रत्यन्तशब्दो, मध्यम चाश्रित्यान्तःशब्दो दृश्यः। ततश्चोत्कृष्टं महत् क्षेत्रविषयमभ्याहृतमाचीर्णं वर्त्तते । कियदित्याह हस्तशतान्त इति । हस्तशतं प्रतीतमन्तः पर्यन्तो यस्य भूभागस्य स हस्तशतान्तः एतावद्दरादागतमशनादीति तत्त्वं । अथ कदा पुनर्हस्तशतादेः सम्भवः ? उच्यते, यदा प्रचुरभोजकजनपङ्क्तिरुपविष्टा भवति तदा तस्या एकस्मिन् पर्यन्ते साधुसङ्घाटको द्वितीये तु देयं तिष्ठति। स च स्पृष्टास्पृष्टभयादिना देयस्य समीपे गन्तुं न शक्नोत्यतोऽस्य सम्भवः । तथा प्रलम्बगमनमार्गे छिण्डिकादौ घंघशालारूपे
‘એવો હન્ધયંતો' = “ઉત્કૃષ્ટ દત્તશતાન્ત” (દસ્તશતીન્તા) = પ્રાકૃત ભાષામાં “' અને બન્તઃ'. આ બન્ને શબ્દોનો નિર્દેશ સમાન રીતે = એક સરખો થાય છે. અર્થાત, પ્રાકૃત ભાષામાં એ બન્ને શબ્દો માટે “મન્ત’ શબ્દ જ વપરાય છે. એટલે કે ઉત્કૃષ્ટ અને મધ્યમ, બન્નેની વાત સત્ત શબ્દથી કરી દીધી છે એમ જાણવું. ટૂંકમાં, “મન્ત’ એ ઉત્કૃષ્ટવાચી શબ્દ જાણવો તથા “કન્તઃ' એ મધ્યમ વાચી શબ્દ જાણવો.
ક્ષેત્રને આશ્રયીને ઉત્કૃષ્ટઅભ્યાહત એ આશીર્ણ છે. તે ઉત્કૃષ્ટઅભ્યાહત કેટલું ? તે કહે છે, ૧૦૦ હાથના પ્રમાણવાળું. કોણીના ભાગથી માંડીને મધ્યમા આંગળીના છેડા સુધીનો ભાગ, એને એક હાથ કહેવાય છે. આ આટલી સમજણ અહીં ખ્યાલમાં રાખવી).
જે ભૂભાગનો છેડો ૧૦૦ હાથ સુધીનો હોય તે “હસ્તશતાન્ત' કહેવાય છે. આટલા = ૧૦૦ હાથ દૂરથી આવેલ અશનાદિ એ આશીર્ણઅભ્યાહત છે એમ તત્ત્વ જાણવું.
આ ૧૦૦ હાથનું અભ્યાહૃત શી રીતે સંભવે છે ? તે કહે છે.
જ્યારે ભોજનકરવાવાળા ઘણાં લોકો એક લાંબી પંગતમાં બેઠા હોય. ત્યારે પંગતના છેડા પર સાધુસંઘાટક હોય અને બીજી બાજુના છેડા પર દેય = વહોરવવાની વસ્તુ પડી હોય. (સ્ત્રી વિગેરેનો)સંઘટ્ટો થવો. આદિ ભયથી સાધુ દેયવસ્તુ સુધી જઈ ન શકતા હોય ત્યારે આનો સંભવ થાય છે. તેમજ, ‘છિદા' = બે ઘરની વચ્ચે લાંબી નાની ગલી હોય કે જેમાં જવા આવવાનો લાંબો માર્ગ હોય, અથવા ઘંઘશાળા = ધર્મશાળાસ્વરૂપ કુંભારશાળાવગેરે લાંબાવિસ્તારવાળું ભવન હોય, તેમાં ૧૦૦ હાથથી આવેલ અશનાદિ સાધુઓ માટે આશીર્ણઅભ્યાહત છે.
૧૦૦ હાથથી વધુ અભ્યાહતનો જિનેશ્વરોએ નિષેધ કર્યો છે.
આ ૧૦૦ હાથની વાત પણ અપવાદ રૂપે છે. જે માત્ર વિકલ્પી મુનિઓમાટે જ જાણવી. પરન્તુ જિનકલ્પવગેરેમાટે ન જાણવી, કારણ કે તેઓ નિરપવાદ હોય છે.
આ રીતે ઉત્કૃષ્ટઅભ્યાહતની વાત કરી. હવે મધ્યમઅભ્યાહતની વાત કહે છે.
મધ્યમક્ષેત્રઆચીર્ણઅભ્યાહતને આશ્રયીને પણ આ જ ઉત્કૃષ્ટને જણાવનારું ૧૦૦ હાથના પ્રમાણવાળું ક્ષેત્રનું વાક્ય જાણવું. અર્થાત્ મધ્યમક્ષેત્રઅભ્યાહતને જાણવામાટે પણ ત્યાં તો વાક્યને જ જાણવું. પરન્તુ એનો વિગ્રહ “સત્તર' શબ્દ લગાડીને કરવો. એટલે કે ૧૦૦ હાથની અંદરનું તે “સત્તશતાન્ત’ છે એમ વ્યાખ્યા કરવી.
આ મધ્યમઅભ્યાહતનું ક્ષેત્ર કેટલું છે ? તે જણાવે છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004970 |
| Book Title | Pind Vishuddhi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kulchandrasuri, Punyaratnasuri |
| Publisher | Divya Darshan Trust |
| Publication Year | 2009 |
| Total Pages | 506 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 25 MB |