Nikshepvinshika

SR No.: 004967
Original Sutra Author: N/A
Author: Abhayshekharsuri
Publisher: Divya Darshan Trust
Publication Year: 2006
Total Pages: 292
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 13 MB

Page 92

चित्रगुचित्रविचार:
निक्षेपसम्बन्ध्यपि भवति, तदसम्बन्धी चेति द्विविधो भवति, स्थापना तु भावनिक्षेपसम्बन्धिन्येव भवतीत्ययमपि प्रतिविशेषोऽनयोरेतेन प्राप्यत इति ध्येयम् ।
,
ननु हस्तदण्डो समीपस्थगुरिन्द्राख्यो गोपालदारको यत्र चित्रित - स्तच्चित्रस्येन्द्र चित्रतया स्थापनेन्द्रत्वं निःशङ्कं न च सा स्थापना भावनिक्षेपसम्बन्धिनीति चेत् ? न तस्य चित्रस्य स्थापनेन्द्रत्वाभावात्, कुण्डलाङ्गदादिभूषितस्य सन्निहितशचीवज्रादेरिन्द्राकारस्यानुपलभ्यमानत्वात् । न च सेन्द्रस्यानाकारस्थापना भविष्यतीति वक्तव्यं, भावेन्द्राभिप्रायेण स्थापितत्वाभावात् । इन्द्राख्यस्य कस्यचित् चित्रत्वमात्रेण तस्य स्थापनेन्द्रत्वे तस्येन्द्राख्यस्य गोपालदारकस्य यः पूर्वभवस्तत्र तस्य द्रव्येन्द्रत्वापत्तिः, इन्द्राख्यस्य कस्यचित् पूर्वभवरूपत्वात् । ननु
નિક્ષેપસંબંધી પણ હોય અને અસંબંધી પણ હોય છે, જ્યારે સ્થાપના તો ભાવનિક્ષેપસંબંધી જ હોય છે- આવો પણ આ બેનો તફાવત આના પરથી મળે છે એ ધ્યાનમાં રાખવું.
પૂર્વપક્ષ ઃ જેના હાથમાં ડાંગ છે, નજીકમાં ગાયો છે, આવો ઇન્દ્ર નામે ગોપાળપુત્ર જેમાં ચિત્રેલો છે તે ચિત્ર ઇન્દ્રનું ચિત્ર હોવાથી સ્થાપનેન્દ્રરૂપ છે જ. ને આ સ્થાપના ભાવેન્દ્રસંબંધી તો નથી જ. પછી જે સ્થાપના હોય તે ભાવેન્દ્રસંબંધી જ હોય એવું ક્યાં રહ્યું ?
ઉત્તરપક્ષ : ના, એ ચિત્ર સ્થાપનેન્દ્ર નથી જ, કારણ કે કુંડલઅંગદાદિ આભૂષણ-શચી-વજનું સાન્નિધ્ય.. વગેરે રૂપ ઇન્દ્રનો આકાર ત્યાં જોવા મળતો નથી. ‘એ ઇન્દ્રની અનાકાર સ્થાપના બની શકે છે ને !' એવું ન કહેવું, કારણ કે ભાવેન્દ્રના અભિપ્રાયથી એ સ્થાપિત ન હોવાથી સ્થાપનેન્દ્રરૂપ બની શકતી જ નથી. ઇન્દ્રનામ ધરાવનાર કોઈકનું ચિત્ર હોવા માત્રથી જો એ સ્થાપનેન્દ્ર બની જાય તો તો તે ઇન્દ્ર નામ ધરાવનાર ગોપાળપુત્રાદિનો જે પૂર્વભવ હોય તેને દ્રવ્યેન્દ્ર પણ કહેવો પડે, કારણ કે ઇન્દ્રનામ ધરાવનાર કોઈકના પૂર્વભવરૂપ છે.
७७