Page Text
________________
श्रीनिक्षेपविंशिका-८
व्युत्पत्तिनिमित्तस्य सत्त्वं तेनोपलक्षितत्वमपि च न स्वीकुरुते इति। यतश्चैवमतः स स्थलजे कमलेऽपि पङ्कजनितकर्तृत्वलक्षणस्य व्युत्पत्तिनिमित्तस्य सत्त्वमुपलक्षितत्वं वा नैव मन्यत इति स्पष्टमेव। ततश्च तन्मतेन तत्र पङ्कजस्य को निक्षेपो मन्तव्य इति चेत् ? नैकोऽपि, तन्मतेन तस्य पङ्कजपदाप्रतिपाद्यत्वात्, विवक्षितपदप्रतिपाद्यस्यैव निक्षेपरूपत्वात्। समभिरूढनयमतेनाप्येवमेव मन्तव्यमिति मे मतिः, तन्मतेन कमलस्य पङ्कजभिन्नतया पङ्कजनिकर्तृत्वाभाववति कमले पङ्कजपद-वाच्यतायाः पङ्कजत्वजातेश्चासम्भवात्।।
ननु डित्थाख्यस्य गोपालपुत्रस्य भावडित्थत्वं पूर्वमुक्तं, ततश्च 'डित्थ'शब्दात्मकस्य तन्नाम्नोऽभिधानत्वमेवाभिधेयं स्यान्न तु यादृच्छिकत्वं, यथा ‘इन्द्र'शब्दात्मकस्य भावेन्द्रनाम्नोऽभिधानाख्यनामनिक्षेपप्रथमभेदत्वमेव। ततश्च तस्य यादृच्छिकाख्यनामપણ, એ કાળે એ વિદ્યમાન માનતો નથી, કે એનાથી ઉપલક્ષિતત્વને પણ માનતો નથી. તો વિવક્ષિતકમળમાં એ પંકજનિકર્તુત્વને પણ માન્ય નહીં ४ अरे... तो सेना भते ॥ उमण ५४०४नो यो निक्षे५ जनशे ?
સમાધાન : એવંભૂતનયે તો એવું કમળ “પંકજ' શબ્દથી વાચ્ય જ નથી, એટલે પછી પંકજનાં કોઈ જ નિક્ષેપરૂપ એ છે જ નહીં. વિવક્ષિત પદપ્રતિપાદ્ય હોય એ જ નિક્ષેપરૂપ બની શકે છે. સમભિરૂઢનયમને પણ એવું જ માનવું યોગ્ય લાગે છે, કારણકે એ મતે પંકજ અને કમલ એક નથી. વિવક્ષિત કમલમાં આગળ-પાછળ પણ પંકજનિકર્તુત્વ છે જ નહીં, જેને જોઈને એ, એ કમલને પંકજશબ્દવાચ્ય માની શકે કે એ કમલમાં પંકજત્વ માની શકે.
શંકા : પૂર્વે કહી ગયા છે કે ડિત્યનામે ગોપાળપુત્ર ભાવડિત્ય છે, तो मेनु उित्थ मेj नाम 'मभिधान' पनी ४शे, 'या७ि४' नहीं, જેમકે ભાવેન્દ્રનું “ઇન્દ્ર' એવું નામ, નામનિક્ષેપના પ્રથમભેદ “અભિધાન' રૂપ જ છે. તો પછી ડિલ્ય એવા નામનો, યાદચ્છિક નામના નામ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004967 |
| Book Title | Nikshepvinshika |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Abhayshekharsuri |
| Publisher | Divya Darshan Trust |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 292 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |