Nikshepvinshika

SR No.: 004967
Original Sutra Author: N/A
Author: Abhayshekharsuri
Publisher: Divya Darshan Trust
Publication Year: 2006
Total Pages: 292
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 13 MB

Page 54

संज्ञाक्षराणां साक्षादानवबोधकत्वम्
र्बोच्चरितस्य तत्तच्छब्दस्य स्मरणं, ततश्च वाच्यार्थस्योपस्थितिरित्यादिक्रमेण विषयबोधो भवतीति कल्प्यते। शब्दादृते संज्ञाक्षराणामर्थबोधकत्वाभावात्, वाच्यवाचकभावसम्बन्धाभावात्, लिपिभेदेन संज्ञाक्षरभेदात् तावतां वाच्यवाचकभावसम्बन्धानामावश्यकतया महागौरवात्। पूर्वगतायाः 'सोइंदिओवलद्धी होइ सुयं...' इत्यादिगाथायाः 'अक्खरलभो य सेसेसु ॥११७॥ त्तिअंशस्य व्याख्यानावसरे तत्रैव विशेषावश्यकभाष्ये 'सोओवलद्धिरेवक्खराइ सुइसंभवाउत्ति ॥१२५॥' इति यदुक्तं तेन, तद्वत्तौ 'सुइसंभवाउत्ति' शेषेन्द्रियज्ञानप्रतिभासभाञ्जि अक्षराणि श्रोत्रोपलब्धिरेव। कुतः ? इत्याह- तेषां श्रुतेः = श्रवणस्य सम्भवात्, इदमुक्तं भवति- अभिलापरूपाणि ह्येतान्यक्षराणि, अभिलापश्च तस्मिन् वा विवक्षिते काले, अन्यदा वा, तत्र वा विवक्षिते पुरुषेऽन्यत्र वा श्रवणयोग्यत्वाच्छ्रोत्रेणोपलभ्यते' इत्यादि यदुक्तं तेनापि च तत्कल्पनं नासुकरम्।
શબ્દનું સ્મરણ થાય છે અને પછી વાચ્યાર્થની ઉપસ્થિતિ વગેરે ક્રમે વિષયબોધ થાય છે એવી કલ્પના કરાય છે. “સોઈંદિવલદ્ધી સુયં આ પૂર્વગતગાથાના “અખરલંભો ય એસેસુ” આ અંશની વ્યાખ્યા કરતી વખતે તે વિશેષાવશ્યકભાષ્યમાં જ “સોઓવલહિરવખરાઈ સુઈસંભવાઉત્તિ એવું જે કહ્યું છે તેના પરથી, તથા એની વૃત્તિમાં ‘શેષ ઈન્દ્રિય દ્વારા થતા જ્ઞાનમાં ભાસતા અક્ષરો શ્રોત્રોપલબ્ધિ જ છે. કારણ કે એનું પણ શ્રવણ સંભવે છે. આશય છે કે આ અક્ષરો અભિશાપરૂપ જ છે અને અભિલાપ તો તે વિવક્ષિત કાળમાં કે અન્યદા, તે વિવક્ષિત પુરુષ પાસે કે અન્યની પાસે, શ્રવણયોગ્ય હોવાથી શ્રોત્રેન્દ્રિયદ્વારા ઉપલબ્ધ થાય જ છે' વગેરે જે કહ્યું છે તેના પરથી પણ ઉપર કહેલી કલ્પના કરવી કઠિણ નથી.