Page Text
________________
२१०
श्रीनिक्षेपविंशिका-१८
कलशः' इत्यभिलापो यथा न भवत्येव, एकतरस्य शब्दस्य व्यर्थत्वात्, तथैव 'गुणो द्रव्यं' इति द्रव्यार्थिकनयाभिमतस्याप्यभिलापस्याभाव एव स्यात्, द्रव्य-गुणयोरत्यन्ताभिन्नतया द्रव्य-गुणशब्दयोः पर्यायवाचित्वादिति । (४) पर्यायार्थिकेनैव द्रव्यस्यापि ग्रहे द्रव्यग्रहणार्थं कल्पितस्य द्रव्यार्थिकस्य निरर्थकत्वापत्तिः । (५) पर्यायार्थिकेनापि प्राधान्येन द्रव्यग्रहे 'गुणप्रतिपन्नं जीवद्रव्यं सामायिकं' इत्यस्याविरोधापत्तिः । अयम्भावः जीवो गुणपडिवन्नो णयस्स दव्वट्ठियस्स सामइयं । सो चेव पज्जवणयट्ठियस्स जीवस्स एस गुणो ॥ (आव. नि.७९२) इत्यावश्यकनियुक्तिगाथायां गुणप्रतिपन्नस्य जीवद्रव्यस्य सामायिकत्वं द्रव्यार्थिकनयमतेनैवोक्तं, पर्यायार्थिकस्य तु तन्नेष्टमेव, तथाप्यस्मिन्मते तस्यापि तदिष्टतयाऽविरोधापत्तिः स्पष्टैव। (६) भाष्यકળશ... આ બે શબ્દો પર્યાયવાચી જ છે. ને તેથી ઘટ-કળશ. આ બન્ને શબ્દો વ્યવહારમાં એક સાથે બોલાતા નથી, કારણ કે એક વ્યર્થ બની રહે છે. એ રીતે “ગુણો દ્રવ્ય' એવો દ્રવ્યાર્થિકને જે અભિલાપ માન્ય છે તે હવે નહીં થઈ શકે, કારણકે દ્રવ્ય અને ગુણ અત્યંત અભિન્ન હોવાથી ‘દ્રવ્ય’–‘ગુણ” શબ્દો પર્યાયવાચી બની જાય છે. (૪) પર્યાયાર્થિક વડે જ દ્રવ્યનું પણ ગ્રહણ થઈ જવાથી દ્રવ્યને જાણવા માટે કલ્પાયેલ દ્રવ્યાર્થિક માનવાની જરૂર નહીં રહે. (૫) પર્યાયાર્થિકનય પણ જો પ્રધાનતાએ દ્રવ્યને જુએ છે તો – ‘ગુણપ્રતિપન્ન જીવદ્રવ્ય એ સામાયિક છે' એવા અભિપ્રાયનો એનો વિરોધ ઉભો નહીં રહી શકે. આશય એ છે કે - વ્યાર્થિકનયમો ગુણપ્રતિપન્ન જીવદ્રવ્ય એ સામાયિક છે. પર્યાયાસ્તિકનયમતે જીવનો આ ગુણ એ સામાયિક છે. આવું જણાવનારા આવશ્યકનિયુક્તિની (૭૯૨ મી) ગાથામાં ગુણયુક્તજીવદ્રવ્યને સામાયિકરૂપે દ્રવ્યાર્થિકનયમતે જ કહેલ છે, પર્યાયાર્થિકને તો એ માન્ય છે જ નહીં. તમારા મતે એને પણ એ ઈષ્ટ હોવાથી અવિરોધાપત્તિ સ્પષ્ટ જ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004967 |
| Book Title | Nikshepvinshika |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Abhayshekharsuri |
| Publisher | Divya Darshan Trust |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 292 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |