________________
જાય. તેથી એનો દોષ સાનુબન્ધ છે. વિધિના પક્ષપાતવાળો જીવ તો અવસર આવ્યું વિધિની જ પ્રરૂપણા કરશે ને વિધિની જ મહત્તા ગાશે. પછી ભલે એ ક્યિા કરતો ન પણ હોય. આવો જીવ સૂર્ય સમાન છે, ને એની અપેક્ષાએ વિધિબહુમાન વગેરે રૂપ શુભભાવથી શૂન્યપણે ક્યિા કરનારો ખોસમાન છે. (એ જો વિધિપાલન કરતો હોય તો એની ભાવશૂન્ય ક્રિયા ખજવા જેવા અલ્પ અને વિનાશી પ્રકાશ જેવી જાણવી. પણ જો અવિધિસેવન કરતો હોય તો એની ક્યિા ખજવા જેવી અકિંચિત્કર જાણવી.. અને અવિધિનો સાનુબન્ધદોષ વિશેષ નુકશાનકારક બને છે એ વધારામાં.)
એક વાત એ સમજવી કે અહીં અવિધિર્તા કરતાં અને જે સારો કહ્યો છે તે ક્રિયા પ્રત્યે પણ અબહુમાનાદિ ધરાવનાર અને તેથી એનો અકર્તા હોય તેવા અર્તા કરતાં નહીં. વિધિની સૂગના કારણે ક્યા કરવા છતાં વિધિન જાળવનાર અને ક્રિયાની સૂગના કારણે ક્યાજનકરનાર... આ બન્ને તો સરખા જ છે. એમ ક્યિાની જાણકારી જન હોવાના કારણે ક્યા પ્રત્યે સૂગન હોવા છતાં, એસૂગની યોગ્યતા હોય (સંસારરસ તીવ્ર હોય- ગાઢ મિથ્યાત્વના કારણે કદાગ્રહ હોય... ને એના કારણે ક્યિાની જાણકારી મળવા પર એના પ્રત્યે સૂગ થવાની જ શક્યતા હોય.) તેવો અકર્તા પણ અવિધિર્તા કરતાં કાંઈ સારો નથી. માત્ર કિયાનો જાણકાર હોય તો ક્યા પ્રત્યે બહુમાનવાળો હોય અને અજાણ હોય તો પણ (મિથ્યાત્વ મંદ પડ્યું હોવાના કારણે) બહુમાનની યોગ્યતાવાળો હોય એવો અર્તા જ સાનુબન્ધ અવિધિદ્દોષવાળા કરતાં સારો છે એ જાણવું. સાનુબંધ દોષવાળાની કેવી વિચિત્ર પરિસ્થિતિ હોય છે? જે જિનવચનના આધારે ક્રિયા કરવા તત્પર બન્યો છે એ જ જિનવચનના આધારે જણાતી વિધિ પ્રત્યે અનાદરાદિ ધરાવે છે. ઉપદેશમાળામાં શ્રી ધર્મદાસગણી મહારાજ કહે છે - સાક્ષા, ગુરૂ સેસ.. જો એકાદ બાબત પણ તું શ્રી જિનાજ્ઞાથી નથી કરતો – નથી માનતો તો બાકીનું જે કાંઈ કરે છે, (કે જે કાંઇ માને છે) તે, ‘જિનાજ્ઞા એવી છે, માટે કરે છે – માને છે એવું નથી, પણ તારી બુદ્ધિથી જ કરે છે – માને છે. એટલે, “જિનવચને કહેલી છે. માટે ક્યા કરું છું ” આવો ભાવ ધરાવનારને તો જિનોક્ત વિધિ પ્રત્યે અનાદર આવે જ નહીં. કારણકે જિનાક્તત્વતો ક્રિયાની જેમ વિધિમાં પણ સમાન જ છે. એટલે, જિનોક્ત હોવાના કારણે ક્રિયાની રુચિ જેને છે એને તો વિધિ પ્રત્યે પણ રુચિ હોય જ. તેથી વિધિ પ્રત્યે રુચિના બદલે અનાદર ધરાવનારને ક્રિયા પ્રત્યે જે રુચિ હોય છે, તે વસ્તુતઃ જિનોક્તત્વેન હોતી નથી પણ પોતાની કોઈ તેવી બુદ્ધિ વગેરેના પ્રિસ્તુત નિરૂપણ કોના માટે ?)
(205)
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org