________________
વિવેક-વૈરાગ્ય
જિનેશ્વરે પ્રમાયેલા જિનાના સીધા યથા મા` હું તમને કહી સંભળાવું છું. તે ધમ જાણવાના અને આચરવાના અધિકાર કાના છે, તે હું પ્રથમ તમને કહું. જે પુરુષ પાતામાં વિવેક પ્રગટવાથી જગતના પદાર્થોં અને ભાવેા પ્રત્યે વૈરાગ્યયુક્ત અન્યા છે, તથા જે મનુષ્ય આસક્તિપૂર્વક કરાતી વિવિધ પ્રવૃત્તિઓથી અધાતું વેર તથા પુષ્ટ થતા કામેા અને તેમનું દુઃખરૂપી ફળ જાણે છે, તે આ માર્ગના અધિકારી છે. તે જાણે છે કે, માણસ જે જે પદાર્થો માટે વિવિધ પ્રવૃત્તિઓ કરે છે, તે બધા પદાર્થો મૃત્યુ બાદ સગાંસંધીએના જ હાથમાં જાય છે અને તેને પેાતાને તે પેાતાનાં કર્મોનું ફળ જ ભાગવવાનું રહે છે. તે વખતે જેમને માટે તે બધી પ્રવૃત્તિએ કરી હતી, તે બધાં માતપિતા, ભાઈ, પત્ની, પુત્રા તથા પુત્રવધૂ — રક્ષણ કરવા આવતાં નથી. આવે। વિચાર કરીને, તે મમતા તથા હુંપણું તજી દઈ, જિન ભગવાને કહેલા પરમમાર્ગનું શરણુ સ્વીકારે છે. મનુષ્યના વિવેક અને વૈરાગ્યની સાચી પરીક્ષા એ છે કે, પ્રાપ્ત થયેલા કામભાગે પ્રત્યે પણ આકર્ષણ ન થાય. [ સૂત્રકૃતાંગસૂત્ર ૧, ૯]
-
જગતમાં કેટલાક વિચક્ષણ પુરુષ। એવા હાય છે કે જે વિવેકવિચારથી જગતના પદાર્થી અને ભાગાનું સ્વરૂપ
