________________
શ્રી મહાવીઝથા
[૩૯ મું મારું] વર્ષાઋતુ પૂરી થતાં ભગવાને વિદેહભૂમિમાં જ વિહાર કર્યો કર્યો. તે વર્ષનું માનું તેમણે મિથિલામાં ગાળ્યું. મિથિલાના આ વસવાટ દરમ્યાન ભગવાને ગૌતમના પ્રશ્ન ઉપરથી તેમને
તિષશાસ્ત્ર કહી સંભળાવ્યું એમ પાંચમા ઉપાંગ સૂર્યપ્રાપ્તિમાં જણાવ્યું છે.
[૪૦ મું ચોમાસું]. પછીના વર્ષમાં પણ તેમણે વિદેહમિમાં વિચારવાનું જ ચાલુ રાખ્યું. તે વર્ષનું મારું પણ તેમણે મિથિલામાં જ ગાળ્યું.
[૪૧ મેં મારું] વર્ષતુ પૂરી થતાં ભગવાન મગધ તરફ વળ્યા. આ વર્ષ દરમ્યાન આગળ (પા. ૩૫૪ ઉપર) જણાવેલ મહાશતક શ્રાવકને હિતોપદેશ આપ્યાનો પ્રસંગ બને. અગ્નિભૂતિ, અને વાયુભૂતિ એ બે ગણુધરે આ વર્ષ દરમ્યાન જ નિર્વાણ પામ્યા. ભગવાને આ વર્ષનું ચોમાસું રાજગૃહમાં ગાળ્યું.
૧૨. પરિનિર્વાણ વર્ષાઋતુ પૂરી થયા બાદ પણ ભગવાન થોડે વધુ વખત રાજગૃહમાં જ રોકાયા. એ દરમ્યાન અવ્યક્ત, મંડિલ, મૌર્યપુત્ર, અને અંકપિત એ ચાર ગણધર નિવાણ પામ્યા. ત્યાર બાદ વર્ષાઋતુના અરસામાં ભગવાન ચાતુર્માસ માટે પાવાપુરી તરફ વળ્યા. એ તેમને પૃથ્વી પરનો છેલ્લો ચાતુર્માસ હતા. કઠિન તપસાધના, ગોશાલક સાથે થયેલા કલહ વખતે થયેલી ઈજા, અને સતત ચાલ્યા કરતી ઉપદેશપ્રવૃતિ- આદિથી તેમના શરીરને એ ધસારે નહિ લાગ્યો હોય. તે બધા છતાં આટલાં વર્ષ સુધી તેમનું શરીર કામ દેતું રહ્યું, એ જ તે શરીરનું અદ્ભુત સામર્થ બતાવી આપે છે.
