________________
૧૮
શ્રી મહાવીર કથા અભયકુમારને છીંક આવી; એટલે તે એલ્યો, “છો કે મરે!' એ જ સભામાં કાલસૌકરિક નામે ખાટકી પણ બેઠો હતો. તેને હવે છીંક આવી. એટલે પેલા કુષ્ઠીએ કહ્યું કે, “તું જીવ પણું નહીં, અને મર પણ નહીં.'
શ્રેણિક રાજાને કુક્કીના* આ સર્વ વ્યવહારથી બહુ નવાઈ લાગી, એટલે ભગવાને તે કુષ્ઠીએ કહેલાં વચનને અર્થ
૧. તે કુછીની મૂળ કથા આ પ્રમાણે છે. કૌશાંબીના રાજાને તે નગરના બ્રાહ્મણે ખુશ કર્યો, ત્યારે તે રાજાએ તેને વરદાન માગવા કહુ. બ્રાહ્મણએ વિચાર્યું કે, રાજા પાસે જે આ બ્રાહ્મણ ગામ-ગરાસ માગશે, તે વૈભવના મદમાં તે બીજી સ્ત્રી પરણશે. તેથી તેણે પતિ પાસે એવું વરદાન મગાવ્યું કે, રે જ ભોજન અને દક્ષિણમાં એક સેનામહોર રાજાએ આપવી. રાજા તે પ્રમાણે તેને રોજ ભોજન તથા દક્ષિણ આપવા લાગ્યો. રાજાના દરબારી વગેરે લોક તે બ્રાહ્મણને રાજાને માનીતે માની તેને લેજર તથા દક્ષિણ માટે આમંત્રણ આપવા લાગ્યા. પેલો બ્રાહ્મણ દક્ષિણાને લોભે રાજાને ત્યાં જમેલું ભજન કી કાઢતા, અને તેમને ત્યાં જમવા જતો. ધીમે ધીમે અજીર્ણ અનના વમનથી તે બ્રાહ્મણને કુષ્ઠ રોગ થયા. એટલે રાજાએ તેને બદલે તેના પુત્રને ભોજન માટે મહેલમાં બાલાવી, ભજન તથા દક્ષિણ આપવા માંડ્યાં. આ બ્રાહ્મણ તે હવે તેના પુત્રો તથા પુત્રવધૂઓની પુનું પાત્ર બની ગયે. પિતાના કુટુંબને વધુ દ્રવ્ય મળે તે માટે પોતે વમનાદિથી વારંવાર ભાજન કરીને આ રોગ પ્રાપ્ત કર્યો છે, છતાં તે કુટુંબનાં માણસો જ આ રીતે પોતાની અવહેલા કરે, એ જોઈ બ્રાહ્મણ ઘણે ચિડાયો અને યુક્તિથી કુટુંબના ખાવામાં પોતાના રગના પરને ચેપ મેળવી, તે તીર્થયાત્રાને બહાને ઘરમાંથી ચાલી નીકળ્યો. તેના કુટુંબનાં સર્વ માણસે પેલા ચેપવાળું ભોજન ખાવાથી કુકી થયાં.
પેલો બ્રાહાણું જંગલમાં ફરતો હતો તેવામાં તેના પીવામાં પત્ર-પુષ્પ આદિ જેમાં સડતાં હતાં તેવા એક ધરાનું પાણું આવ્યું. દેવવશાત્ તે પાણી તેને ઔષધરૂપ નીવડ્યું, અને તેને રોગ મટી ગયો. એટલે તે પોતાના કુટુંબની દશા જોવા આવ્યો. પણ
