________________
૧૮૨
શ્રી મહાવીર કથા આખી રાત સાધવાનો નિશ્ચય કર્યો હતે. તે રાત દરમ્યાન તેમને જે ભયંકર ત્રાસ અને ચિતવેધક પ્રલોભને વેઠવાં પડ્યાં એ ખરેખર બુદ્ધના મારવિજયની પેઠે એક અત્યુત્તમ કાવ્યનું વસ્તુ થઈ શકે તેમ છે.
એ રાત્રી મહાવીરને માટે ખરેખર કાળરાત્રીરૂપ જ થઈ પડી. પ્રથમ તો મોટો ધૂળકટ ઊપડ્યો. આખો પણ ન મીંચવાના નિશ્ચયવાળા મહાવીરને એ સમય દરમ્યાન શું વેઠવું પડયું હશે તેની કલ્પના પણ કરી શકાતી નથી. એ ધૂળકટ શો - ન શો એવામાં વજ જેવાં તીણુ મુખવાળી કીડીઓ તે સ્થળે જ ઊભરાઈ આવી. તેમણે મહાવીરના આખા શરીરને કેચી-કાચીને ચાળણું જેવું કરી નાખ્યું. છતાં તે તો પિતાના નિશ્ચયમાંથી સહેજ પણ ડગ્યા વિના સ્થિર જ ઊભા રહ્યા. કીડીઓને ત્રાસ ચાલુ જ હતો, તેવામાં ભયંકર ડાંસનું ટોળું આવી પહોંચ્યું, અને મહાવીરના શરીરને છેદી- છેદીને તેમનું લેહી પીવા લાગ્યું. મહાવીરનું આખું શરીર તે વખતે લેહીનાં ઝરણાંથી છવાઈ ગયું. ડાંસ તો હતા જ એવામાં તીવ્ર મુખ વાળી ધિમે ઊભરાઈને આવી પહોંચી. તે તેમના શરીર ઉપર પિતાનાં તીવ્ર મુખેથી એવી તે ચોટી ગઈ કે જાણે તેમના શરીર ઉપર રૂવાટાં જ ખડાં થઈ ગયાં હોય એવો દેખાવ થઈ રહ્યો. તે પણ ગેશ્વર મહાવીર જરા પણ ચલિત થયા નહીં. પછી તે વીંછી, નેળિયા, સર્પ, અને ઉંદરો પણ એક પછી એક આવી–આવીને તેમના માંસ-લેહીની યથેષ્ટ મિજબાની ઉડાવી ગયા. પરંતુ એ અસહ્ય વેદનાઓ તેમણે જરા પણ કંપ્યા વિના સહન કરી.
પછી જંગલી હાથીનો વારો આવ્યો. તેણે દંતશળ મારીમારીને, તથા સૂંઢ વડે ઉછાળી-ઉછાળીને મહાવીરને અધમૂઆ જ કરી નાખ્યા. હાથી પાછળ હાથણું આવી. તેણે પણ પિતાને તીખો કેધ મહાવીરના શરીર ઉપર બરાબર કાઢો.
