Page Text
________________
१८५८
• भिक्षोः देहादिपार्थक्यसंवेदनम् • द्वात्रिंशिका-२७/९ यश्च निर्ममभावेन काये दोषैरुपप्लुते । जानाति पुद्गलाऽन्यस्य न मे किञ्चिदुपप्लुतम् ।।९।।
यश्चेति । यश्च निर्ममभावेन = आकालं सकलपरिग्रहोपादानशून्यचिदानन्दैकमूर्तिकशुद्धात्मस्वभावाऽनुभवजनितेन निर्ममत्वेन काये = शरीरे दोषैः = ज्वरशूलादिभिः = उपप्लुते जानाति 'पुद्गलाऽन्यस्य 'सतो न मे किञ्चिदुपप्लुतं, पुद्गला एव परमुपप्लुता' इति ।।९।।
भिक्षुस्वरूपाभिधानाधिकार एवाह- 'य' इति । → अंतो बहिं विउस्सिज्ज अज्झत्थसुद्धमेसए - (आचा.१।४।४।२०) इति आचाराङ्गवचनाऽनुसारेण आकालं = अनादिकालतः सकलपरिग्रहोपादानशून्यचिदानन्दैकमूर्तिकशुद्धात्मस्वभावाऽनुभवजनितेन = शुद्धनिश्चयतो गेह-देहेन्द्रियाऽन्तःकरण-कर्म-पुद्गलाद्यखिलोपाधिप्रतियोगिकग्रहण-परिणमनरहितकेवलसच्चिदानन्दस्वरूपप्रकटविशुद्धचैतन्यस्वभावगोचराऽपरोक्षाऽनुभूतिसम्पादितेन निर्ममत्वेन = गेहाध्यास-देहाध्यासेन्द्रियाध्यास-चित्ताध्यास-कर्माध्यास-रागाध्यासादिविकलपरिणामेन हेतुना यः शरीरे ज्वर-शूलादिभिः उपप्लुते = ग्रस्ते सति जानाति = संवित्ते यदुत ‘पुद्गलाऽन्यस्य = विनश्वरदेहादिपुद्गलभिन्नस्य सतः अत एवाऽविनश्वरस्य मे न किञ्चिद् उपप्लुतं = विनष्टं, पुद्गला एव आत्मभिन्नाः परं = केवलं उपप्लुता अहं तु तत्साक्षिमात्रः शुद्धो ध्रुवात्मा पूर्णानन्दमय' इति ।
सम्मतञ्चेदं परेषामपि । तदुक्तं नारदपरिव्राजकोपनिषदि → प्राणे गते यथा देहः सुखं दुःखं न विन्दति । तथा चेत् प्राणयुक्तोऽपि स कैवल्याश्रमे वसेत् ।। 6 (ना.परि.३/२६) इति । एतन्मूलं तु → 'देहोऽहमिति सङ्कल्पो महापापमिति स्फुटम्' - (ते.बि.५/९६) इति तेजोबिन्दूपनिषत्तात्पर्यपरिणमनमवसेयम् । ये तु विषयाऽऽसक्ताः शुष्काऽध्यात्मवादिनः तेषां तात्त्विकमात्मदर्शनादिकमतिदुर्लभमेव । तदुक्तं मोक्षप्राभृते → ताव ण णज्जइ अप्पा विसएसु नरो पयट्टए जाव । विसए विरत्तचित्तो जोई जाणेइ अप्पाणं ।। - (मो.प्रा.६६) इति । → विमुक्तं सर्वसङ्गेभ्यो मुनिमाकाशवत् स्थितम् । अस्वमेकचरं शान्तं तं देवा ब्राह्मणं विदुः ।। - (म.भा.शांति.२५१/२२) इति महाभारतवचनमप्यत्रैव ' વિશેષાર્થ - પૃથ્વીને કોઈ ખોદે કે ભયંકર ઠંડી-ગરમી-વરસાદ પડે તો પણ પૃથ્વી કોઈ પણ જાતનો પ્રતિકાર નથી કરતી તેમ સાધુ પણ સર્વત્ર, સર્વદા, સર્વથા, સહુ કોઈનું સહર્ષ સહન કરે. भाटे साधु पृथ्वीतुल्य उपाय छे. (२७/८)
મમતા વગરના હોય તે સાધુ હ. ગાથાર્થ:- તાવ વગેરે દોષોથી શરીર ઘેરાયેલ હોય ત્યારે નિર્મમત્વભાવ હોવાના કારણે દેહાદિપુલથી હું ભિન્ન છું. માટે મારું કશું બગડ્યું નથી.” આવું જે જાણે તે સાધુ કહેવાય. (૨૭૯)
ટીકાર્થ:- ક્યારેય પણ આત્મા નિશ્ચય નયની દૃષ્ટિએ શરીરાદિ કોઈ પણ પરિગ્રહને ગ્રહણ કરતો નથી. જ્યારથી કાળનું અસ્તિત્વ છે ત્યારથી આત્મા સર્વ પરિગ્રહથી રહિત જ છે તથા કેવળ જ્ઞાનાનંદમય છે. આત્માના આવા મૂળભૂત શુદ્ધ સ્વભાવનો અનુભવ થાય તો દેહાદિ પુદ્ગલોની મમતા તૂટે. મહાત્માને આવો આત્માનુભવ થયેલ હોવાથી સર્વ પુગલો પ્રત્યે મમત્વ ભાવ ખલાસ થાય છે. માટે તાવ, શૂળ, રોગ વગેરે દોષોથી કાયા ઘેરાઈ જાય ત્યારે હું તો દેહાદિ તમામ પુદ્ગલોથી ભિન્ન છું. માટે જ મારું ક્યારેય ક્યાંય કશું ય બગડતું નથી. ફક્ત દેહાદિ પુદ્ગલો જ तseीभां भूयेर छे. तमां मारे | देवा-हवा?' मा ४ -माने-अनुभवे ते साधु उपाय.(२७/८) १. मुद्रितप्रतौ 'मतो (स्यात्मनो)...' इत्यशुद्धः पाठः ।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004944 |
| Book Title | Dwatrinshada Dwatrinshika Prakran Part 7 |
| Original Sutra Author | Yashovijay Upadhyay |
| Author | Yashovijay of Jayaghoshsuri |
| Publisher | Andheri Jain Sangh |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 266 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |