________________
• अविनीताय विशिष्टश्रुतदातुः सङ्घबाह्यता •
१९९३ त्रैलोक्येऽपि विनीतानां दृश्यते सुखमङ्गिनाम् । त्रैलोक्येऽप्यविनीतानां दृश्यतेऽसुखमङ्गिनाम् ।।१९।। उवहयमइविन्नाणे न कहेयव्वं सुयं व अत्थो वा । न मणी सयसाहस्सो आविज्झइ कोत्थुभासस्स ।।
6 (बृ.क.भा.७८२,७८३,७८७+नि.भा.६२२१,६२२२,६२२६) इति । विनीताऽविनीतपरिज्ञानद्योतिका → पुत्तो मे भाइ नाइत्ति साहू कल्लाणं मन्नई । पावदिट्ठी उ अप्पाणं सासं दासं व मन्नई ।। 6 (उत्त.१/३९) इति उत्तराध्ययनोक्तिरत्राऽनुसन्धेया ।
अत एवाऽविनीतस्योपेत्य विशिष्टसूत्रदाने गुरोरपि सङ्घबाह्यत्वप्रसङ्गो दुर्वार एव । तदुक्तं सूर्यप्रज्ञप्तौ → एस गहिता वि संसा थद्धे गारवियमाणिपडिणीए । अबहुस्सुए न देया तव्विवरीते भवे देया ।। सद्धाधितिउट्ठाणुच्छाहकम्मबलविरियपुरिसकारेहिं । जो सिक्खिओ वि संतो अभायण परिकहेज्जाहि ।। सो पवयण-कुल-गण-संघबाहिरो नाण-विणयपरिहीणो । अरहंत-थेर-गणहरमेरं किर होति वोलीणो ।। तम्हा धितिउट्ठाणुच्छाहकम्मबलविरियसिक्खिअं नाणं । धारेयव्वं नियमा न य अविनेएसु दायव्वं ।।
6 (सू.प्र.२०/२०९-२१२) इति ।।२९/१८॥
विनयाऽविनयफलमाह- 'त्रैलोक्य' इति । सुखं = वर्धमानं सानुबन्धं निरुपद्रवञ्च इहलौकिकसुखं ज्ञानादिगुणसुखं पारलौकिकसुखं मोक्षसुखं च लभ्यमानं लप्स्यमानं वा विनीतानां अङ्गिनां दृश्यते । तदुक्तं → गुरुभक्तेः श्रुतज्ञानं भवेत् कल्पतरूपमम् । लोकद्वितयभाविन्यः ततः स्युः सर्वसम्पदः ।। 6 ( ) इति । प्रकृते च → गुरुप्रसादात् सर्वं तु प्राप्नोति न संशयः → (स्कं.वै.ख.कार्ति.मा.२/ ७/८) इति स्कन्दपुराणोक्तिरप्यवधातव्या प्रागुक्ता(पृ.१५२१) । असुखं = इहलौकिकादिदुःखं अविनीतानाम् । तदुक्तं दशवैकालिके → विवत्ती अविणीअस्स संपत्ती विणीअस्स य । जस्सेयं दुहओ नायं सिक्खं से अभिगच्छइ ।।
जे आवि चंडे मइ इड्वि-गारवे पिसुणे नरे साहसहीणपेसणे । अदिट्ठधम्मे विणए अकोविए असंविभागी न हु तस्स मुक्खो ।। निद्देसवत्ती पुण जे गुरूणं, सुअत्थधम्मा विणयंमि कोविआ ।
तरित्तु ते ओहमिणं दुरुत्तरं खवित्तु कम्मं गइमुत्तमं गया ।। (द.वै.९/२/२१-२२-२३) इति । तथा → तहेव अविणीअप्पा, उववज्झा हया गया । दीसंति दुहमेहता, आभिओगमुवट्ठिआ ।। तहेव सुविणीअप्पा, उववज्झा हया गया । दीसंति सुहमेहंता, इडिं पत्ता महायसा ।।
तहेव अविणीअप्पा, लोगंसि नरनारिओ । दीसंति दुहमेहंता, छाया विगलितेंदिआ ।। ___दंडसत्था परिज्जुन्ना, असब्भवयणेहि. अ । कलुणा विवन्नच्छंदा, खुप्पिवासाइपरिगया ।।।
હ વિનયથી સુખ, અવિનયથી દુઃખ હ ગાથાર્થ - ત્રણેય લોકમાં વિનીત એવા જીવોને સુખ મળતું દેખાય છે. તથા ત્રણેય લોકમાં અવિનીત पोने दुः५ भगतुं हेपाय छे. (२८/१८)
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org