________________
१९७१
• द्विपञ्चाशद्भेदेन विनयोपदर्शनम् • धर्मादिः । ज्ञानं मत्यादि । ज्ञानिनस्तद्वन्तः । गणिर्गणाधिपतिः ।।७।। अनाशातनया भक्त्या बहुमानेन वर्णनात् । द्विपञ्चाशद्विधः प्रोक्तो द्वितीयश्चौपचारिकः ।।८।। ____ अनाशातनयेति । 'अनाशातनया = सर्वथाऽहीलनया भक्त्या = उचितोपचाररूपया बहुमानेन = आन्तरभावप्रतिबन्धरूपेण वर्णनात् = सद्भूतगुणोत्कीर्तनात् द्वितीयः चाऽनाशातनात्मक औपचारिकविनयो द्विपञ्चाशद्विधः प्रोक्तः, त्रयोदशपदानां चतुर्भिर्गुणने यथोक्तसंख्यालाभात् ।।८।। अजीवा' एवमादि - (द.वै.नि.३२५ चूर्णि) इति जिनदासगणिमहत्तराः । ज्ञानिनः = तद्वन्तः = मत्यादिज्ञानवन्तः । प्रकृते →
निर्ममत्वमहङ्कारहीनत्वं सङ्गहीनता । सदा शान्त्यादियुक्तत्वं संसारेऽस्मिन् विरक्तता ।। जितेन्द्रियत्वमात्मेक्षा तत्परत्वमहर्निशम् । निष्परिग्रहता द्वन्द्वसमता निरपेक्षता ।। सर्वव्यापारवैमुख्यं निजानन्दैकसक्तता । एवमादीनि सर्वाणि ज्ञानिनां लक्षणानि तु ।।
- (रा.गी.१६/२२-२४) इति रामगीतादर्शितज्ञानिलक्षणाऽनुसन्धानमपि यथागमं कर्तव्यम्। शिष्टं स्पष्टम् ।।२९/७।। ___ अर्हदादीनामनाशातनादिसंवेधेन द्विपञ्चाशद्विध-द्वितीयविनयाभिधानायोपक्रमते- 'अनाशातनयेति । अवर्णवादादिनाऽऽशातनाकरणे महामिथ्यात्वोदयप्रसङ्गः, तस्य तत्कार्यत्वात् । तदुक्तं हरिभद्रसूरिभिः अनुयोगद्वारसूत्रवृत्तौ → यदर्हदवर्णवादहेतुलिङ्गं अर्हदादिश्रद्धानविघातकं दर्शनपरिषहकरणं तद् मिथ्यादर्शनम् - (अनु.द्वा.हा.वृ.पृ.६३) इति । ___ उचितोपचाररूपया भक्त्या इति । तदुक्तं निशीथभाष्ये अपि → भत्तीओ होति सेवा, बहुमाणो भावपडिबंधो - (नि.भा.१३ पीठिका) इति । यथोक्तसङ्ख्यालाभात् = द्विपञ्चाशद्भेदप्राप्तेः । यथोक्तं दशवैकालिकनियुक्तौ प्रवचनसारोद्धारे च →
तित्थयर-सिद्ध-कुल-गण-संघ-किरिय-धम्म -नाण-नाणीणं।
. १°आयरिय-११थेरु-वज्झाय१२-गणीणं१३ तेरस पदाणि ।। આ સમ્યજ્ઞાનને ધારણ કરે તે જ્ઞાની કહેવાય. (૧૩) ગણના અધિપતિ હોય તે ગણી કહેવાય.(૨૯૭)
विशेषार्थ :- 04, पुष्य, ५५, ५२मोड, भोक्ष वगैरे छे...' सा प्रभारी बोल-भानपुं-माय२j ते या वाय. पाटीनी वितीर्थमा स्पष्ट छ. (२८/७)
थार्थ :- (3५२। १3 स्थानीनी (=५होनी) (१) साशातना छोडवाथी, (२) मालित ४२वाथी, (3) पडभानथी भने (४) प्रशंसाथी भावन प्रा२नो जी भोपया२ि६ विनय उवायेद छ. (२८/८)
अर्थ :- (3५२न। १३ स्थानीनी (१) सर्वथा = [ ५९ अरे डालना न ४२वाथी, (२) ઉચિત ઉપચાર સ્વરૂપ ભક્તિ કરવાથી, (૩) આંતરિક અહોભાવસ્વરૂપ બહુમાનથી અને (૪) તેમના વાસ્તવિક ગુણોને કહેવાથી અર્થાતુ પ્રશંસવાથી બીજો અનાશાતના સ્વરૂપ ઔપચારિક વિનય બાવન ભેદવાળો કહેવાયેલ છે. કારણ કે અરિહંત વગેરે ૧૩ સ્થાનોને આશાતનાત્યાગ-ભક્તિ વગેરે ચાર પદો વડે ગુણવાથી १3 x ४ = ५२ संध्या भणे छे. (२८/८)
વિશેષાર્થ :- અનાશાતના = આશાતનાવર્જન સ્વરૂપ ઔપચારિક વિનય અરિહંત વગેરે તેર १. हस्तादर्श 'अनाशत...' इत्यशुद्धः पाठः ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org