________________
१९३२
• समतृण-मणि-लेष्टु-काञ्चनस्य दीक्षापरिणतिः • द्वात्रिंशिका-२८/२३ ___ आत्मारामस्य सतः समतृण-मणि-मुक्त-लेष्टु-कनकस्य ।। - (प्र.रति.२५१,२५२) इत्यादि प्रशमरतिवचनमप्यत्राऽनुसन्धेयम् । तदुक्तं नियमसारे कुन्दकुन्दाचार्येण→ विरदो सव्वसावज्जे तिगुत्तो पिहिदिदिओ । तस्स सामाइगं ठाई इदि केवलिसासणे ।। जो समो सव्वभूदेसु थावरेसु तसेसु वा । तस्स सामाइयं ठाई इदि केवलिसासणे ।।
6 (नि.सा.१२५,१२६) इति । → सव्वतो विरते दंते सव्वतो परिनिव्वुडे । सव्वतो विप्पमुक्कप्पा सव्वत्थेसु समं चरे ।। - (ऋ.भा.१४) इति ऋषिभाषितवचनमप्येतदर्थाऽनुपात्येव । तदुक्तं पञ्चास्तिकाये अपि → चारित्तं समभावो - (पं.का.१०७) इति । → समे य जे सव्वपाणभूतेसु से हु समणे - (प्र.व्या.२/५/४५) इति पूर्वोक्तं(पृ.१८८२) प्रश्नव्याकरणसूत्रवचनमप्येतदर्थानुपाति । तदुक्तं अनुयोगद्वारसूत्रे अपि → तो समणो जइ सुमणो भावेण य जइ ण होइ पावमणो । सयणे अ जणे य समो, समो य माणाऽवमाणेसु ।। 6 (अनु.सू.५९९ गा.१३२) इति । तदुक्तं मोक्षप्राभृते अपि → जिंदाए य पसंसाए, दुक्खे य सुहएसु य । सत्तूणं चेव बंधूणं चारित्तं समभावदो ।। - (मो.प्रा.७२) इति । तदुक्तं सूत्रकृताङ्गे अपि → सव्वं जगं तू समयाणुपेही पियमप्पियं कस्सइ नो करेज्जा 6 (सू.कृ.१।१०।७) इति।
एतेन → समभावः सामाइयं 6 (सू.चू.१/२/२) इति सूत्रकृताङ्गचूर्णिवचनं, → समभावो = सामायियं 6 (नि.चू.२८४६) इति च निशीथचूर्णिवचनमपि व्याख्यातम् । अष्टकप्रकरणे अपि → सामायिकं च मोक्षाङ्गं परं सर्वज्ञभाषितम् । वासीचन्दनकल्पानामुक्तमेतन्महात्मनाम् ।। - (अ.प्र. २९/ १) इत्युक्तम् । तदुक्तं मरणविभक्तिप्रकीर्णके अपि → इहलोए परलोए अणियाणो जीविए य मरणे य । वासी-चंदणकप्पो समो य माणावमाणेसु ।। - (म.वि.३५५) इति । आराधनापताकाप्रकीर्णके अपि → समतिणमणि-अरिमित्ता पसंतचित्ता सया वि अपमत्ता । देहाइनिम्ममत्ता तिगुत्तिगुत्ता मुणी सरणं ।। - (आ.प.२५७) इत्युक्तम् । तदुक्तं आत्मविशुद्धिकुलके अपि → मणि-लेट्ट-कंचणेसुं सयणे तह कंचणम्मि रिउवग्गे जं समभावो (आ.वि.५) इति । तदुक्तं संन्यासगीतायां अपि → सदन्ने वा कदन्ने वा लोष्ठे वा काञ्चने तथा । समबुद्धिर्यस्य शश्वत् स संन्यासीति कीर्तितः ।। (सं.गी.६/८४) इति । अत एवाऽऽसन्नमुक्तिगामित्वमस्योपपद्यते । यथोक्तं अध्यात्मगीतायां अपि → शुभाशुभपदार्थेषु शुभाशुभं न भासते । तदाऽऽत्मनो भवेन्मुक्तिस्तत्र किञ्चिन्न संशयः ।। 6 (अध्या.गी.
विशेषार्थ :- 'अत एव' पहनो अर्थ छ - तत्पशानथी युति मेवी Elatथी. ४ महिलान મોહવાસનાનો નાશ થવાના કારણે. આ કારણસર જ સામાયિક સ્વરૂપ દીક્ષા સર્વ જીવો ઉપર સમભાવ ધારણ કરનારને હોય છે. દીક્ષા તત્ત્વજ્ઞાનગર્ભિત છે. દીક્ષા સમભાવરૂપ = સામાયિક સ્વરૂપ છે. દીક્ષા મોહવાસનાનાશક છે. આ હેતુ-સ્વરૂપ-અનુબંધયુક્ત દીક્ષા થઈ. દીક્ષાનું કારણ તત્ત્વજ્ઞાન છે. સર્વ જીવો વિશે સમતા રાખે તેને જ સામાયિક સંભવી શકે. આથી દીક્ષાર્થીએ અને દીક્ષિતે સ્વ-પરસંપ્રદાયના મહાત્માઓ પ્રત્યે, સ્વ-પરધર્મના ધર્માત્માઓ પ્રત્યે, સ્વ-પરસમુદાયના સંયમીઓ પ્રત્યે, મિત્ર-શત્રુ વિશે, સ્વજન-પરજન વિશે રાગ કે દ્વેષ ઊભો થઈ ન જાય તે માટે પૂરતી કાળજી રાખવી જોઈએ. તો જ સામાયિક સ્વરૂપ દીક્ષા મળે. તેવી જ દીક્ષા મોહવાસનાનો ઉચ્છેદ કરી શકે. (૨૮૨૩)
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org