Page Text
________________
१९२६
• देहाद्यासक्तैकाक्यपि न तत्त्वत एकाकी •
द्वात्रिंशिका -२८/१९ शरीराद्यनुरागस्तु न गतो यस्य तत्त्वतः । तेषामेकाकिभावोऽपि क्रोधादिनियतः स्मृतः ।।१९।। क्षणभङ्गुरस्य पालनं अनन्तदुःखकृत् इति सर्पलालनं वेदितव्यम् । तदुक्तं आचाराङ्गे तत्थ खलु भगवता परिण्णा पवेइआ, इमस्स चेव जीवियस्स परिवंदण - माणण- पूयणाए जाई - मरणमोअणाए दुःखपडिघायहेउं एयावंति सव्वावंति लोगंसि कम्मसमारंभा परिजाणियव्वा भवंति (आ.१/१/१/१०-११-१२) तं से अहिआए, तं से अबोहीए, से तं संबुज्झमाणे आयाणीयं समुट्ठाय सोच्चा खलु भगवओ अणगाराणं इहमेगेसिं णातं भवति - एस खलु गंथे, एस खलु मोहे, एस खलु मारे, एस खलु
ए, इच्चत्थं गड्दिए लोए ← ( आचा. १/१/२/१६ ) इति । 'जात्यर्थं क्रौञ्चारिवन्दनादिकाः क्रिया लोको विधत्ते, तथा “यान् यान् कामान् ब्राह्मणादिभ्यो ददाति तान् तान् अन्यजन्मनि पुनर्जातो भोक्ष्यते " इति कुमार्गोपदेशाद् हिंसादौ प्रवृत्तिं विदधाति । तथा मरणार्थमपि पितृपिण्डदानादिषु क्रियासु प्रवर्तते । यदि वा ‘ममाऽनेन सम्बन्धी व्यापादितः' इति तस्य वैरनिर्यातनार्थं वध-बन्धादौ प्रवर्तते । यदि वाऽऽत्मनो मरणनिवृत्त्यर्थं दुर्गाद्युपयाचितमजादिना बलिं विधत्ते यशोधर इव पिष्टमयकुक्कुटेन । तथा मुक्त्यर्थमज्ञानाऽऽवृतचेतसः पञ्चाऽग्नितपोऽनुष्ठानादिकेषु प्राण्युपमर्द कारिषु प्रवर्तमाना कर्माऽऽददते । आदानीयं = ग्राह्यं सम्यग्दर्शनादि सम्यगुत्थाय = अभ्युपगम्य' (आ. 9 19 19 190 वृ.) इति तद्वृत्तिलेशः । शिष्टं स्पष्टम् ।।२८/१८ ।।
शरीराऽऽ सक्तस्यैकाकिविहाराऽनर्हत्वमाविष्करोति- 'शरीरे 'ति । यस्य अपरिपक्वमोक्षमार्गबोधस्य शरीराद्यनुरागः = देहेन्द्रियविषयादिरागः तु न गतः = विलीनः वचनव्यत्ययेनाऽऽह तेषां निर्दोषोञ्छादिकृते एकाकिभावोऽपि तत्त्वतः परमार्थतः क्रोधादिनियतः प्रवर्तक-गणावच्छेदक- स्थविर-गुर्वादिकृतस्मारणावारणा-चोदना-प्रतिचोदनाऽसहिष्णुताद्युत्पन्नक्रोधाऽहङ्कारादिव्याप्तः स्मृतः पूर्वधरैः । अतः निर्दोषोञ्छादिकृतेऽपि एकाकित्वे तेषां भावप्राणनाशो ध्रुवः । इदमेवाऽभिप्रेत्य ओघनिर्युक्तौ
जह सागरम्मि मीणा संखोहं सागरस्स असहंता । निंति तओ सुहकामी निग्गयमित्ता विणस्संति ।। एवं गच्छसमुद्दे सारणवीईहिं चोइया संता । निंति तओ सुहकामी मीणा व जहा विणस्संति । । ← (ओ.नि.११७-११८) इत्युक्तम् । बाहुल्येन कषायोदयादेवैकाकित्वं सम्भवति । तदुक्तं पञ्चाश स्पष्टमेव खंतादऽभावउ च्चिय णियमेणं तस्स होति चाउ त्ति (पञ्चा. ११/२१ ) इति । ' क्षान्त्याद्यभावत एव = क्षमाप्रभृतिसाधुधर्मविशेषाऽभावादेव, कषायोदयादेर्वा, नियमेन = सर्वथैव तस्य = गुरुकुलस्य भवति त्यागः = त्याजनं, स्मारणाद्यसहनात्' ( पञ्चा. ११/२१ वृ.) इति तद्वृत्तिलेशः ।
तादृशैकाकिविहारेऽचिरेण तपःसंयमभङ्गप्रसङ्गस्याऽप्यपरिहार्यता । तदुक्तं उपदेशमालायां
=
વિશેષાર્થ :- આચારાંગ સૂત્રમાં સાધુના ભાવપ્રાણનું પોષણ કરે તેવા અનેક સૂત્રો આવે છે. તેમાં જણાવેલ છે કે શરીરના સુખ માટે થતા આરંભ-સમારંભ નરકાદિ તુલ્ય છે; સાપને રમાડવા સમાન છે. માટે સાધક સાધુ શરીરની આળપંપાળ કરવાના બદલે તેનો કસ કાઢવામાં ઉત્સાહી બને.(૨૮/૧૮) આ દેહાધ્યાસવાળો એક્લો હોવા છતાં ટોળામાં
ગાથાર્થ :- જે જીવને શરીરાદિનો અનુરાગ ગયો નથી તેવા જીવોનો એકાકીભાવ પણ પરમાર્થથી श्रोधाद्दिथी व्याप्त छे. - खेवं शास्त्रमां संभणाय छे. (२८/१८)
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004944 |
| Book Title | Dwatrinshada Dwatrinshika Prakran Part 7 |
| Original Sutra Author | Yashovijay Upadhyay |
| Author | Yashovijay of Jayaghoshsuri |
| Publisher | Andheri Jain Sangh |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 266 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |