Page Text
________________
• आवर्जीकरणविचारः • १२९३ तद्विदोऽभिदधति, शैलेश्यवस्थायां कायादियोगानां सन्यासेनाऽयोगाख्यस्य सर्वसन्यासलक्षणस्य सर्वोत्तमस्य योगस्य प्राप्तेरिति ।।१२।।
=
तात्त्विको तात्त्विकश्चेति सामान्येन द्विधाऽप्ययम् । तात्त्विको वास्तवोऽन्यस्तु तदाभासः प्रकीर्तितः । । १३ ।। कस्थितिकानामघातिकर्मणां समुद्घातनं कर्तुमनाः पूर्वमाऽऽयोज्यकरणं विदधाति । समुद्घातकरणार्थमादौ केवलिन उपयोगो 'मयाऽधुनेदं कर्तव्यमित्येवंरूपः, उदयाऽऽवलिकायां कर्मप्रक्षेपरूपो व्यापारो वाऽऽवजनमुच्यते । तथाभूतस्य करणं आवर्जीकरणं तदन्तर्मुहूर्त्तमात्रं कालं कृत्वा ततः समुद्घातं कुरुते' (वि.आ.३०५१ वृत्ति) इति विशेषावश्यकभाष्यवृत्ती श्रीमलधारिहेमचन्द्रसूरिः । तदुक्तं विशेषावश्यकभाष्ये → आवज्जणमुवओगो वावारो वा तदत्थमाईए ← (वि.आ.भा.३०५१) इति । यथोक्तं श्रीहरिभद्रसूरिभिरपि आवश्यक नियुक्तिवृत्ती आवर्जीकरणं आन्तर्मौहूर्त्तिकमुदीरणाऽऽवलिकायां कर्मपुद्गलप्रक्षेपव्यापाररूपम् ← ( आ. नि. ९५५ हारि. वृ.) । तदुक्तं औपपातिकवृत्तौ अपि आवर्जीकरणं उदीरणावलिकायां कर्मप्रक्षेपव्यापाररूपम् ← ( औ.सू. ५३ वृ.) । ततः = आयोज्यकरणाद् ऊर्ध्वं = पश्चात् योगसंन्याससंज्ञितः द्वितीयः सामर्थ्ययोगो भवतीति तद्विदः योगवेत्तारः अभिदधति, शैलेश्यवस्थायां कायादियोगानां काय-वाङ्-मनःकर्मलक्षणत्रिविधयोगानां सन्यासेन = निरोधेन अयोगाऽऽख्यस्य सर्वसन्यासलक्षणस्य कृत्स्नसंवररूपस्य सर्वोत्तमस्य निरतिशयस्य योगस्य प्राप्तेरिति । तदुक्तं स्याद्वादकल्पलतायामपि → द्वितीयस्त्वायोज्यकरणेन योगनिरोधादूर्ध्वं शैलेश्यां कायादिकर्मरूपाणां योगानां संन्यासात् । अयं खल्वयोगोऽपि मोक्षयोजनात् परमो योग उच्यते ← (स्या.क.ल. ९/२७ ) इति ।।१९ / १२ । । કહેવાય છે. તેનું નામ શૈલેશી અવસ્થા છે.શૈલેશી અવસ્થામાં કાયા-વચન-મનસ્વરૂપ યોગનો નિરોધ સંન્યાસ = ત્યાગ કરવાથી અયોગ નામના સર્વસંન્યાસસ્વરૂપ સર્વોત્કૃષ્ટ યોગની પ્રાપ્તિ થાય છે.(૧૯/૧૨) વિશેષાર્થ :- સંન્યાસ ત્યાગ. ધર્મનો ત્યાગ એટલે ધર્મસંન્યાસ અને યોગનો ત્યાગ એટલે યોગસંન્યાસ. નાસ્તિક માણસ ધર્મને છોડે છે તે ધર્મસંન્યાસ તરીકે માન્ય નથી. કારણ કે તે આત્મવિકાસના પગથિયે આગળ નથી વધતો પણ નીચે પટકાય છે. જેમ ૧૨મું ધોરણ પાસ કરીને કોઈ હોંશિયાર વિદ્યાર્થી મેડીકલ કોલેજમાં એડમીશન મેળવવા સ્કુલમાંથી લિવીંગ સર્ટીફિકેટ મેળવે અને કોઈ મંદબુદ્ધિવાળો વિદ્યાર્થી ૧૨મા ધોરણમાં નાપાસ થવાથી સ્કુલમાંથી L.C. મેળવે. આ બન્ને પરિસ્થિતિમાં બન્ને વિદ્યાર્થી સ્કુલ તો છોડે છે. પરંતુ પહેલો વિદ્યાર્થી કોલેજમાં દાખલ થવા સ્કુલ છોડે છે. જ્યારે બીજો વિદ્યાર્થી ઘર ભેગો થવા, ભણવાનું છોડવા માટે સ્કુલ છોડે છે. તેથી પ્રથમ વિદ્યાર્થી શાબાશીને પાત્ર બને છે. બીજો ઠપકાને પાત્ર બને છે.તેમ પ્રસ્તુતમાં ક્ષપકશ્રેણિ માંડનાર સાધક ક્ષાયિક ગુણોને મેળવવા માટે ક્ષાયોપશમિક ક્ષમા વગેરે ગુણોને છોડે છે. તેથી તે મેડિકલ કોલેજમાં જવા માટે સ્કુલ છોડનાર પ્રથમ વિદ્યાર્થી સમાન છે. જ્યારે નાસ્તિક, શ્રદ્ધાહીન, મંદશ્રદ્ધાવાળો કે સત્ત્વહીન માણસ ક્ષમા વગેરે ધર્મોને છોડે તો તે બીજા વિદ્યાર્થી तुल्य समभवो. (१८/१२)
***
=
=
=
=
=
* તાત્ત્વિક અને અતાત્ત્વિક યોગ
ગાથાર્થ ઃ- સામાન્યથી તાત્ત્વિક અને અતાત્ત્વિક -આમ યોગના બે પ્રકાર પણ સંભવે છે. તાત્ત્વિક યોગને વાસ્તવિક સમજવો. અતાત્ત્વિક યોગ તો યોગાભાસ કહેવાયેલ છે. (૧૯/૧૩)
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004942 |
| Book Title | Dwatrinshada Dwatrinshika Prakran Part 5 |
| Original Sutra Author | Yashovijay Upadhyay |
| Author | Yashovijay of Jayaghoshsuri |
| Publisher | Andheri Jain Sangh |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 334 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |