Page Text
________________
४१४
• असङ्कल्पितपिण्डलाभविचारः • द्वात्रिंशिका-६/१६ उच्यते विषयोऽत्राऽयं भिन्ने देये स्वभोग्यतः । सङ्कल्पनं क्रियाकाले दुष्टं पुष्टमियत्तया ।।१६।।
उच्यत इति । अत्राऽयं विषय उच्यते यदुत क्रियाकाले = पाकनिर्वर्तनसमये स्वभोग्यात् (?ग्यतः) = आत्मीयभोगाऽर्हादोदनादेः भिन्ने = अतिरिक्ते देये ओदनादौ इयत्तया = 'एतावदिह कुटुम्बायैतावच्चार्थिभ्यः पुण्यार्थं चेति विषयतया पुष्टं = संवलितं सङ्कल्पनं दुष्टम् । तदाहयदाह- “असणं पाणगं वावि, खाइमं साइमं तहा। जं जाणिज्ज सुणेज्जा वा, पुन्नट्ठा पगडं इमं ।। तं भवे० ।।" (दशवै.५/४९) इत्यादि । अशक्यपरिहारश्चायमपीति तस्यापि विषयविशेषो वाच्य इति भावः । अथ किं विषयान्तराभिधानेनेत्याचार्यमतमाशङ्क्याह, अन्यथा = यावदर्थिक-पुण्यार्थप्रकृतपिण्डयोर्विषयविशेषाप्रतिपादने, आप्तस्य = क्षीणरागद्वेषमोहदोषतयाऽव्यंसकवचनत्वेनैकान्तहितस्य शास्त्रप्रणेतुः अनाप्तता = अक्षीणदोषत्वेनाऽहितत्वं स्याद् = भवेत् । कुत इत्याह असम्भवाभिधानात् = अविद्यमानः सम्भवो यस्य यावदर्थिकादिपिण्डपरिहारस्य सोऽसम्भवस्तस्याभिधानं तस्मात्, असम्भवश्च तस्य "स्वपरार्थं तु ते यत्नं कुर्वते नान्यथा” (अ.६ श्लो.३) इत्यनेन दर्शित एव । इति पूर्वपक्षः - (अ.प्र.६/ ५ वृ.) इति । तदेतत् तस्करस्य पुरस्तात्कक्षे सुवर्णमुपेत्य सर्वाङ्गोद्घाटनन्यायमनुसरतीत्यवधेयम् । → अण्णे भणंति समणादत्थं उद्देसियादि संचाए । भिक्खाए अणडणं चिय विसेसओ सिट्ठगेहेसु ।। धम्मट्ठो आरंभो सिट्ठगिहत्थाण जमिह सव्वो वि । सिद्धो त्ति सेसभोयणवयणाओ तंतणीतीए ।। तम्हा विसेसओ चिय अकयातिगुणा जतीण भिक्ख त्ति । एयमिह जुत्तिजुत्तं संभवभावेण ण तु अण्णं ।।
- (पञ्चा.१३/३४-३५-३६) इति पञ्चाशकगाथा अत्र स्मर्तव्या मनीषिभिः। शेषभोजनवचनात् = 'गुरुदत्तशेषं भुजीत' ( ) इति स्मृतिवचनात् । तदुक्तं दक्षस्मृतौ अपि → भरणं पोष्यवर्गस्य प्रशस्तं द्रव्यसाधनम् । नरकः पीडने चास्य तस्माद् यत्नेन तं भरेत् ।। -(द.स्मृ.२/४१) इति । शिष्टं स्पष्टम्।।६/१५।।
‘नो खलु सहस्रमपि जात्यन्धा पान्थाः पन्थानं विदन्तीति न्यायं चेतसिकृत्य ग्रन्थकृदत्र उत्तरपक्षयति ‘उच्यत' इति । स्पष्टमेव ।। આ રીતે બે શ્લોક દ્વારા પૂર્વપક્ષે ઊભી કરેલ શંકાનું ગ્રંથકારશ્રી સમાધાન આપે છે.
જ અસંભિત ગોચરી મળવી શક્ય - ઉત્તરપક્ષ જ ગાથાર્થ :- અહીં આ વિષય કહેવાય છે કે પોતાના વપરાશથી ભિન્ન એવા આપવા યોગ્ય આહારાદિમાં રસોઈ કરતી વખતે “આટલું અમારા માટે અને આટલું સાધુ માટે આ પ્રમાણે વિષયગર્ભિત सं.८५ होय में मारा हुष्ट = घोषस्त = साय . (६/१६)
ટીકાર્થ :- અહીં આ બાબતમાં આ વિષય કહેવાય છે. અર્થાત્ “સંકલ્પિત ભોજનાદિ સાધુએ ન લેવા' આ બાબતના તાત્પર્યાર્થનો ખુલાસો આ પ્રમાણે જણાવાય છે કે રસોઈ કરવાના સમયે ગૃહસ્થ પોતાને વાપરવા માટે જે ભાત વગેરે રસોઈ કરવાના હોય તેનાથી અલગ ભાત વગેરેને ઉદેશીને “આટલું અહીં ઘરના સભ્યો માટે અને આટલું યાચકો માટે, પુણ્ય માટે આ રીતે અલગ વિષયથી ગર્ભિત રીતે કલ્પ થાય તો તે આહારાદિ સાધુ માટે દોષગ્રસ્ત = અકથ્ય જાણવા. (આશય એ છે કે રસોઈ કરતી વખતે પોતાના ભોગવટા કરતાં વધુ પ્રમાણમાં ભાત વગેરે રાંધતી વખતે “ચાર મુઠી ચોખા આપણા માટે १. हस्तादर्श ‘स्वभोगत' इति पाठः । २. मुद्रितप्रतौ 'निवर्तन' इत्यशुद्धः पाठः ।
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004939 |
| Book Title | Dwatrinshada Dwatrinshika Prakran Part 2 |
| Original Sutra Author | Yashovijay Upadhyay |
| Author | Yashovijay of Jayaghoshsuri |
| Publisher | Andheri Jain Sangh |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 372 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 21 MB |