Page Text
________________
પુદ્ગલચય તે ચક્ષુર્ગાહ્ય જાણિવઉં. સ્કંધ તું એ અખંડ વસ્તુ સ્કંધ કહીઇ. સ્કંધઇ જિ ના જે વિભાગ ભાગ બુદ્ધિ કલ્પીઇ તે દેશ કહીઇ. સ્કંધઇ જિ નઉ જે નિર્વિભાગ ભાગ તે પ્રદેશ. અનઇ પરમાણ્ઉ તે કહીઇ જે સ્કંધ પરિણામિઇં અણપરિણમવું એકાકી-પણઇ રહિઉ છઇ, અનઇ એક-નઉ વલી બીજઉ ભાગ થાઈ નહી તે પરમાણુઉ કહીઇ.
પરમાણુની વિશેષ ચર્ચા :
–
પરમાણ્ઉઇ જિ સ્કંધ-સિÎ મિલિઉં હૂંતઉ પ્રદેશ કહીઇ. ઇસે અણંત ૫૨માણુ-તણે સ્કંધે કરી એક વ્યવહારિક પરમાણુ કહીઇ, જેહે ત્રસરેણુ પ્રમુખ આઠ-આઠે હુઇ. તથા મન, વચન, કાય, કર્મ, પ્રતિબિંબ, છાયા, તાવડ, શબ્દ, અંધકાર, કિરણાદિક પદાર્થ પુદ્ગલપરિણામ જાણિવા. તથા મૃદુ, ખર, ગુરૂ, લઘુસ્પર્શ બાદરસ્કંધે જિ હુઇ, સૂક્ષ્મસ્કંધે ન હુઇ. કિંતુ બીજા શીત, ઉષ્ણ, રૂક્ષ, સ્નિગ્ધ ચ્યારિસ્પર્શ એ સૂક્ષ્મસ્કંધે હુઇ. આકાશ પ્રદેશ એક પરમાણુ અનંતાઇ પરમાણુ સમાઈ. અત્ર શિષ્ય પૂછઇ હે પ્રભો ! જિહા એક ૫૨માણુ સમાઇઉ તિહમાં અનંતા પરમાણુ કિમ સમાઇ ? અત્રોઅંતે પરમાણુ-હૂિં અનંત પરિણામની શક્તિ છઇ. જિમ દૃઢ લોહ-માહિં અગ્નિ સમાઇ અથવા પુદ્ગલરૂપ પાણીઇ વાટલઉં કંઠોકંઠિઇં ભરઉં હુઇ, એક બિંદુ પાણી-નઉં ન સમાઇ. તૃણ લાગઇ તુ પાણી જાઈ અનઇ તેહ પાણી-માહિં તવખીર, સાકર પરતી-નઇ થોડઇ થોડઇ લૂઇ પરિમેહલીઇ, જેતલુ પાણી છઇ તેતલી માઠેરી સાકર માઇ. જુ સાકર તેહ પાણી-માહિ માઇ તઉ સૂક્ષ્મ પુદ્ગલ-સ્પ્રિં પુદ્ગલ-માહિ માવાનું સિઉ સંદેહ ?
હવઇ સાતમી ગાહાઇ કાલ સ્વરૂપ કહઇ છઇ
समयाऽऽवली मुहूत्ता दीहा पक्खा य मास वरिसा य । भणिओ पलिआ सागर उस्सप्पिणी सप्पिणी कालो ॥७॥
-
ભાવાર્થ :
સમય, આવલિકા, મુહૂર્ત, દિવસ, પક્ષ, માસ, વર્ષ, પલ્યોપમ, સાગરોપમ, ઉત્સર્પિણી, અવસર્પિણી એ કાળના ભેદો છે.
પરમાણુ વિષયક વિશેષ વર્ણન અન્ય પ્રતોમાં નથી.
P2/30 હિવઇ સૂત્રમાહિ કાલનઉ.
Jain Education International
નવતત્ત્વ પ્રકરણ બાલાવબોધ
૧૭૧
-
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004936 |
| Book Title | Navtattva Prakarana |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vistirnashreeji |
| Publisher | Jaybhikkhu Sahitya Trust |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 348 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |