Navtattva Prakarana

SR No.: 004936
Original Sutra Author: N/A
Author: Vistirnashreeji
Publisher: Jaybhikkhu Sahitya Trust
Publication Year: 2003
Total Pages: 348
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 11 MB

Page 178

તથા એકેંદ્રિય-તણઇ દેહિ ખંડાણઇ હૂતઇ સંલગ્ન એક જીવ સવિ હુ ખંડે થઈ ઘણુકાલ રહઇ, ઇમ પાન-તણે ખંડે દીસઇ. વિગલેંદ્રિય દેહિ ખંડાણઇ હૂતઇ બિહું ખંડ-માહિં જીવ અંતર્મુહૂર્ત રહઇ, પછઇ મુખ-તણાં ખંડ-માહિ પઇસઇ ઘણુકાલ જીવઇ. પરિસર્પ ટાલી પંચેન્દ્રિય યુદ્ધિ ખંડિઉ હૂંતુ અંતર્મુહૂર્ત જીવઇ. એ ઈસી પર ચઊદ પ્રમુખ ભેદ જીવ-તણાં મૂલસૂત્રિ અણકહિયાઇ અધિકાર હેતુ ભણી પ્રસંગિહિ કહિયા. એ જીવતત્ત્વ કહિઉં.
અથ અજીવતત્ત્વ. ચઊથી ગાહાંઇ ૧૪ ભેદઅજીવ કહઇ સૂત્રકાર धमाधम्मागासा तिय तिय भेआ तहेव अद्धा य 1 खंधा देस पएसा परमाणू अजीव चउदसहा ||૮||
ભાવાર્થ :
ધર્માસ્તિકાય, અધર્માસ્તિકાય અને આકાશાસ્તિકાય એ ત્રણેના સ્કંધ, દેશ, પ્રદેશ એમ ત્રણ ત્રણ ભેદો છે. કાળનો એક જ ભેદ છે. તથા પુદ્ગલાસ્તિકાયના સ્કંધ, દેશ, પ્રદેશ અને પરમાણુ એમ ચાર ભેદ છે. એ સર્વ મળીને અજીવતત્ત્વના ચૌદ ભેદ છે.
બાલાવબોધ :
અસ્તિ કહીઇ પ્રદેશ, તેહ-તણઉ કાય ભણીઇ સંઘાત=સમૂહ તે, ‘અસ્તિવાય:14 પ્રવેશ રાશિ:' ધર્મરૂપ દ્રવ્ય-નઉ જે પ્રદેશસંઘાત તે ધર્માસ્તિકાય. તિમ અધર્મ પ્રદેશ-નઉ સંઘાત' તે અધર્માસ્તિકાય. આકાશપ્રદેશ-નઉ સમૂહ તે આકાશાસ્તિકાય. એહ ત્રિહુના તિય તિય મેય ત્રિણિ - ત્રિણિ ભેદ જાણિવા. યથા ધર્માસ્તિકાય દ્રવ્ય પહિલઉ ભેદ, બીજઉ ધર્માસ્તિકાય દેશ, ત્રીજઉ ધર્માસ્તિકાય પ્રદેશ, એ ત્રિણિ ધર્માસ્તિકાયના ભેદ. તિમ અધર્માસ્તિકાયના ત્રિણિ ભેદ યથા અધર્માસ્તિકાય દ્રવ્ય, અધર્માસ્તિકાય દેશ, અધર્માસ્તિકાય પ્રદેશ. ઇમ આકાશાસ્તિકાયના ત્રિણિ ભેદ—આકાશાસ્તિકાય દ્રવ્ય, આકાશાસ્તિકાય દેશ, આકાશાસ્તિકાય પ્રદેશ. એતલઇ ત્રિહું મિલી નવ ભેદ હૂઆ.
ધર્માસ્તિકાય દ્રવ્ય તે કહીઇ જે અસંખ્યાત'7 પ્રદેશ રૂપ અનઇ ચઉદ
L2/14 અસ્તય: પ્રવેશા: તેષામ્ ાય સંધાત: ાિય: ।
L2/15 સમૂહ
P1/16 બંધ પહિ.
L2/17 જે બિ ત્રિણિ પ્રમુખ અસંખ્યાત પ્રદેશ-નઉ સમૂહ સર્વલોક-ચઊદરાજ પ્રમાણ વ્યાપી.
નવતત્ત્વ પ્રકરણ બાલાવબોધ
૧૭૫
---