________________
અલ્પ બહુત્વઃ ૧. સર્વથી થોડા ભાવ અપ્રદેશ ૨. કાલઅપ્રદેશ–અસંખ્યગુણા ૩ દ્રવ્ય અપ્રદેશ અસંખ્ય ગુણા ૪. ક્ષેત્ર અપ્રદેશ અસંખ્યગુણા ૫. ક્ષેત્ર સપ્રદેશ અસંખ્યગુણા ૬. દ્રવ્ય પ્રદેશ વિશેષાધિક ૭. કાલ સપ્રદેશ વિશેષાધિક ૮. ભાવ સપ્રદેશ વિશેષાધિક.
આ વર્ણનમાં નિર્ગુન્શી પુત્ર અણગારે નારદપુત્ર અણગારને પ્રશ્ન પૂછી સમજાવ્યું હતું. (૨) વર્ધમાન હાયમાનઃ- ચોવીશદંડકના જીવહાયમાન એટલે ઘટે છે, વર્ધમાન એટલે વધે પણ છે અને અવસ્થિત પણ રહે છે. સિદ્ધ વધે છે અને અવસ્થિત રહે છે. સમુચ્ચય જીવ અવસ્થિત જ રહે છે.
ચોવીશદંડકમાંવર્ધમાન અને હાયમાનની સ્થિતિ જઘન્ય એકસમય ઉત્કૃષ્ટ આવલિકાનો અસંખ્યાતમો ભાગ. સિદ્ધોમાંજઘન્ય એકસમય ઉત્કૃષ્ટ આઠસમય.
અવસ્થાન કાલ સમુચ્ચય જીવમાં સર્વદ્ધા(સર્વકાલ). સિદ્ધોમાં જઘન્ય એક સમય ઉત્કૃષ્ટ છ મહીના. શેષ બધામાં પોતાના વિરહકાલથી બમણીકાલ છે. વિરહકાલ પ્રજ્ઞાપના સૂત્રના છઠ્ઠા પદમાં બતાવેલ છે. સારાંશ ખંડ–દમાં જુઓ.
એકેન્દ્રિયમાં વર્ધમાન હાયમાન અને અવસ્થિત ત્રણે કાલ ઉત્કૃષ્ટ આવલિકાનો અસંખ્યાતમો ભાગ છે. (૩) સોવીય-સાવચય – તેના ચાર વિકલ્પ છે– ૧. સોવચય ૨. સાવચય ૩. સોવીય સાવચય ૪.નિરુવીય-નિરવચય.
૧.સોરચય = ફક્ત આવે, જન્મ, ૨. સાવચય = ફક્ત જાય, મરે. ૩. સોરચય સાવચય = આવે પણ, જાય પણ = જન્મ પણ, મરે પણ.૪.નિવચયનિરવચય ન આવે, ન જાય = ન જન્મ, ન મરે.
સમુચ્ચય જીવમાં ચોથો ભાંગો છે.સિદ્ધોમાં પહેલો અને ચોથો બેભાંગા છે. એકેન્દ્રિયમાં ત્રીજો ભાંગો. શેષ બધામાં ચારે ભાંગા હોય છે.
સમુચ્ચય જીવમાં ચોથા ભાંગાની સ્થિતિ સર્વદ્ધા(સર્વકાલ) છે. એકેન્દ્રિયમાં ત્રીજા ભાંગાની સ્થિતિ સર્વકાલ છે. સિદ્ધોમાં પ્રથમ ભાંગાની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ આઠ સમય છે. ચોથા ભાંગાની ૬ મહિના છે. શેષ બધા દંડકોમાં પહેલા, બીજા, ત્રીજા ભાંગાની સ્થિતિ જઘન્ય એક સમયે ઉત્કૃષ્ટ આવલિકાના અસંખ્યાતમા ભાગની હોય. ચોથા ભાંગાની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ વિરહ કાલના સમાન છે. અથવા ઉપરોક્ત
મીઠી મીઠી લાગે છે મહાવીરની દેશનાઃ જૈનાગમ નવનીત
૦૦
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org