Page Text
________________
શ્રેણીઓના પ્રકાર – શ્રેણિઓ સાત પ્રકારની હોય છે. (૧) સીધી (ર) એક વળાંકવાળી (૩) બે વળાંકવાળી (૪) એક તરફ ત્રસ નાડીની બહાર જનારી (૫) બન્ને તરફ ત્રસ નાડીની બહાર જનારી (૬) ચક્રવાલ (૭) અર્ધ ચક્રવાલ, આ જીવ અને પુદ્ગલની ગતિની અપેક્ષા કહેવાય છે. સ્વતઃ શ્રેણિઓ તો બધી સીધી જ છે.
જીવ પ્રારંભની પાંચગતિ શ્રેણીમાંથી ગમન કરે છે અને પુદ્ગલ સાથે શ્રેણિ ગતિમાંથી ગમન કરે છે. આ પ્રકારે જીવ અને અજીવ અનુશ્રેણીમાંથી જ ગમન કરે છે. આ શ્રેણિઓ સિવાય વિશ્રેણિમાંથી ગતિ કરતા નથી. જેવી રીતે વાયુયાનના જવાનો માર્ગ આકાશમાં નિશ્ચિત હોય છે, એ જ માર્ગોથી તે જાય છે અને આવે છે. તેવી રીતે જીવ પુદ્ગલના ગમનના માર્ગ રૂપ આ શ્રેણી ગતિઓ હોય છે. અમાર્ગ રુપ વિશ્રેણિ ગતિઓ હોતી નથી.દ્વાદશાંગ ગણિપિટકનું વર્ણન નદી સૂત્રથી તથા અલ્પબદુત્વ પ્રજ્ઞાપના સૂત્રના ત્રીજા પદથી જાણવું.
ઉદ્દેશકઃ ૪) ચોવીસદંડકસિદ્ધવિગેરેના કૃતયુગ્મસંબંધી વર્ણન શતક૧૮,ઉદ્દેશકની સમાન જાણવું. ષડદ્રવ્ય યુમ -ત્રણ અસ્તિકાયદ્રવ્ય એક એક હોવાથી કલ્યોજ યુગમ છે. બાકી ત્રણ દ્રવ્ય અનંત હોવાથી જીવ અને કાલ કૃતયુગ્મ છે. પુદ્ગલાસ્તિકાય અનિશ્ચિત સંખ્યા હોવાથી ચારેયયુગ્મસંખ્યા થઈ શકે છે. પ્રદેશની અપેક્ષા છદ્રવ્ય કૃતયુગ્મ છે. અર્થાત્ પુદ્ગલના પણ કુલ પ્રદેશ નિશ્ચિત છે. છદ્રવ્યની અવગાહના પણ કૃતયુગ્મ આકાશ પ્રદેશ છે. જેમાં આકાશાસ્તિકાયના અવગાહન પ્રદેશ અનંત છે. બાકી બધાના અવગાહન પ્રદેશ અસંખ્ય છે. જીવ યુમ -એક જીવ એક કલ્યોજયુગ્મ છે. અનેક જીવ સ્વતંત્રઅપેક્ષાથી અનેક કલ્યોજયુમૂછે અને સંમિલિતઅપેક્ષાથી બધા જીવોના યોગની અપેક્ષાથી કૃતયુગ્મ સંખ્યા છે. આ સ્વતંત્ર અને સંમિલિત અપેક્ષા માટે શાસ્ત્રમાં ઓઘાદેશ અને વિધાનાદેશ શબ્દ પ્રયોજાયેલ છે. દ્રવ્યઃ- ચોવીસદંડકના એક જીવ પણ આ રીતે જાણવા. અનેક જીવમાંઘાદેશથી ચારેયમાંથી કોઈપણ એકયુમ થઈ શકે છે. વિધાનાદેશથી અનેક કલ્યોજયુગ્મ છે. પ્રદેશ – પ્રદેશની અપેક્ષા જીવતો નક્કી કૃતયુગ્મ પ્રદેશવાળા જ છે. એમના શરીર ચારેયમાંથી કોઈ પણ યુગ્મ પ્રદેશવાળા થઈ શકે છે. આ રીતે ર૪ દંડકમાં જાણવું. સિદ્ધ પ્રદેશથી કૃતયુગ્મ છે.
અનેક જીવ પણ પ્રદેશની અપેક્ષા કૃતયુગ્મ જ છે. શરીરની અપેક્ષા ઓઘાદેશથી (સમ્મિલિત અપેક્ષાથી) ચારેયમાંથી કોઈ એક યુગ્મ હોય છે. વિધાનાદેશથી(પ્રત્યેકની અલગ અલગ અપેક્ષાથી) ચારેય હોય છે. આ રીતે ર૪ દંડકના જાણવા.અનેકસિદ્ધ પણ પ્રદેશની અપેક્ષા કૃતયુગ્ગજ છે. શરીર છે જ નહીં.
ભગવતી સૂત્રઃ શતક-રપ
| | રર૦
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004928 |
| Book Title | Mithi Mithi Lage Che Mahavir ni Deshna Part 5 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Trilokmuni |
| Publisher | ZZZ Unknown |
| Publication Year | |
| Total Pages | 304 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Agam, & Canon |
| File Size | 14 MB |