________________
समास-विग्रहः
૨૧૩
लस्येव आभा यस्य स लाङ्गलाभः ' बहुव्रीहि: ', भवामितरसादरे लाङ्गलाभः भवा० ' तत्पुरुषः ', तस्मिन् भवा० । रागयुक्तं मनो यस्य स राग० ' बहुव्रीहिः ' । दरं लुनातीति दरलं 4 'उपपद 'समासः, दरलं च तद् अङ्गं च दर० ' कर्मधारयः ', दरलाङ्गस्य लाभो यस्य स दर० ' बहुव्रीहिः ', तस्मिन् दर० ॥
९० – वरं च तद् इन्द्रनीलं च वरे० ' कर्मधारयः', श्यामा च सुधाकरच सुवर्ण च वरेन्द्रनीलं च राजीवं च श्यामा० ' इतरेतरद्वन्द्वः', श्यामासुधाकर सुवर्णवरेन्द्रनील राजीववद् राजिततरं श्यामा ० ' कर्मधारयः ' श्यामासुधाकर सुवर्णवरेन्द्रनीलराजिततरं च तद् अङ्गं च श्यामा० ' कर्मधारयः', श्यामासुधाकरसुवर्णवरेन्द्रनीलराजीवराजिततराङ्गं घरतीति श्यामा० 'उपपद 'समासः । अतिशायिनी धी: अति० ' प्रादि 'समासः, तां श्रे० । जिनेषु कुञ्जराः जिन० ' तत्पुरुषः ', तेषां जिन० । अतिशयेन धीरा अति ० ' प्रादि 'समासः, घरवद् अतिधीरा धरा० ' मध्यमपदलोपी' समासः ॥
6
९१ --- जिनस्य वाग् जिन० ' तत्पुरुषः ' । गहनाश्च ते अर्थाश्व गहना ० ' कर्मधारयः ', गहनार्थानां सार्थाः गहना ० ' तत्पुरुषः ', तैः गहना० । तमो हन्तीति तमोहा ' उपपद 'समासः, तां तमो० । दूरे स्थिता दूर० ' तत्पुरुषः', तां दूर० । स्मृतेः पथः स्मृति० तत्पुरुषः ', स्मृति० । मुक्तिरेव पुरी मुक्ति० ' कर्मधारयः ', तस्याः मुक्ति० । समश्वासौ यातश्च सम० 'कर्मधारयः', समयातो मोहो यस्याः सा सम० ' बहुव्रीहिः ', तां सम० ॥
९२ -- पादौ एव पद्मौ पाद० ' कर्मधारयः', पार्श्वस्य पादपद्मौ पार्श्व ० ' तत्पुरुषः ', तौ पार्श्व ० । अतिशायि ईहितं अती० ' प्रादि 'समासः, अतीहितं एव रसाजः अती० ' कर्मधारयः', वनस्य उपमानं यस्याः सा वनो० ' बहुव्रीहि: ', अतीहितर साजे वनोपमाना अती ० 'तत्पुरुषः ' । अपगतो मानो यस्याः सा अप० ' बहुव्रीहिः ' ॥
9
"
९३ - सिद्धार्थस्य वंशः सिद्धार्थ० ' तत्पुरुषः', सिद्धार्थवंशस्य भवनं सिद्धार्थ • " 'तत्पुरुषः ', तस्मिन् सिद्धार्थ० । सुराणां आली सुरा० तत्पुरुषः । तमो हन्तीति तमो० 'उपपद 'समासः तं तमो० । न विद्यते करो यस्य सः अकर: ' बहुव्रीहिः ', तत्सं० अकर 1 । आनता अरयो यस्य स आन० 'बहुव्रीहिः', तत्सं० आन० । सुमेरुवद् धीरः सुमेरु० ' मध्यमपदलोपी ' समासः, तं सुमेरु० । हृदः याताः हृद्याताः ' तत्पुरुषः ', मोहश्च मकरध्वजश्च मानव मोह ० ' इतरेतरद्वन्दः', हृद्याताः मोहमकरध्वजमाना यस्य स हृद्यात ० ' बहुव्रीहि: ', तत्सं०] हृद्यात० ॥
"
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org