________________
समास-विग्रहः
૨૦૦
4
६२ - अर्चितौ पदौ यस्याः सा अर्चित० ' बहुव्रीहिः ' । मन्दाराणां वारः मन्दार० तत्पुरुषः ', मन्दारवारच मणयश्च मन्दार० ' इतरेतरद्वन्द्वः ', मन्दारवारमणिभिः मालितं मन्दार० ' तत्पुरुषः ', मन्दारवारमणिमालितं मस्तकं येषां ते मन्दार० ' बहुव्रीहि: ', तेषां मन्दार० | जिनेषु राजानः जिन० ' तत्पुरुषः, जिनराजानां माला जिन० ' तत्पुरुषः ' । न मन्दः अम० ' नव्तत्पुरुषः ', अमन्द आरवो यस्याः सा अमन्दा० ' बहुव्रीहि: ' । अणिम्नां आलि: अणि० ' तत्पुरुषः ', अणिमाल्याः ता यस्मिन् तद् अणि ० ' बहुव्रीहिः ', तद् अणि० । अस्तं कं येषां ते अस्त० ' बहुव्रीहि: ', तेषां अस्त० ॥
६३ - गोस्तन्याः मधुरता गोस्तनी० ' तत्पुरुषः ', तां गोस्तनी० । हानि छिन्ते इति हानिच्छिद् ‘उपपद 'समासः । नवश्वासौ रागच नव० ' कर्मधारयः ', महान्तश्च ते अरयश्च महा० ' कर्मधारयः', आजिश्व नवरागश्च महारयश्च आजि० ' इतरेतरद्वन्द्वः', आजिनवरागमहारीणां वार: आजि० ' तत्पुरुषः ', नाशित आजिनवरागमहारिवारो येन स नाशित० ' बहुव्रीहिः', तत्सं० नाशिता० । आधिरेव शुचिः आधि० ' कर्मधारयः ', तस्यां आधि० । मधुस्वेन च्छिन्ना मधु० ' तत्पुरुषः ' । जिनेषु वरा जिन० ' तत्पुरुषः ', जिनवराणां आगमः जिन ० 'तत्पुरुषः ', तत्सं० जिन० । हारि च तद् वाः हारि० ' कर्मधारयः ', तस्य हारि० ॥
6
६४ -- अचिरायाः अपत्यं पुमान् आचिरेयः, श्रिया युक्तः आचिरेयः श्रीआचि ० ' मध्यमपदलोपी 'समासः, श्रीआचिरेयस्य चरणौ श्रीआ० ' तत्पुरुषः ', श्रीआचिरेयचरणयोः अन्तिकं श्रीआ० ' तत्पुरुषः ', श्रीआचिरेयचरणान्तिके सक्तं श्रीआ० ' तत्पुरुषः ', श्रीआचिरेयचरणान्तिकसक्तं चित्तं यस्याः सा श्रीआ० ' बहुव्रीहि:' । रसनेन रोचितं रसन० ' तत्पुरुषः ', रसनशेचितं च तद् देहं च रसन० ' कर्मधारयः, रसनरोचितदेहेन कान्ता रसन० ' तत्पुरुषः ' । निर्गतो रसो येभ्यस्ते नीरसा: 'बहुव्रीहि:', नीरसाश्च ते नराश्च नीरस ० 'कर्मधारयः', उचितं ददातीति उचितदा ' उपपद 'समासः, नरिसनराणां उचितदा नीरस० तत्पुरुषः ' ॥
"
६५ -- कुन्थुवासौ नाथच कुन्धु० ' कर्मधारयः ', तत्सं० कुन्थु० । शमथस्य अवसथः शमथा० ‘तत्पुरुषः' । प्रकृष्टं च तत् स्थानं च प्रकृष्ट० ' कर्मधारयः', तत् प्रकृष्ट० । अरीणां राशि: अरि० ‘तत्पुरुषः ', नवश्वासौ अरिशशिश्च नवारि० ' कर्मधारयः', मोह एव नवारिराशिः मोह ० ' कर्मधारयः ', तस्य मोह० । अम्बुनाथस्य तुलना अम्बु० ' तत्पुरुषः ', तां अम्बु० । न अल्पा अन० ‘नत्रतत्पुरुषः ', अनल्पा चासौ आस्था च अन० ' कर्मधारयः ', आनन्द एव मा आन० 'कर्मधारयः ', अनल्पास्थायाः आनन्दमा अन० ' तत्पुरुषः ', अनल्पास्थाऽऽनन्दमायाः आयो यस्मात् सः अन० ' बहुव्रीहि: ', तत्सं० अन० । वारीणां राशिः
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org