________________
२०६
समास-विग्रहः
'बहुव्रीहिः', पवित्रमाऽऽया आयतिर्यस्य स पवित्र० 'बहुव्रीहिः, तत्सं० पवित्र० । न तनुः अतनुः 'नञ्तत्पुरुषः', अतनुश्वासौ भवश्व अतनु० 'कर्मधारयः', तस्मै अतनु । धरेशवदू भानुर्यस्य स धरेश ० 'बहुव्रीहिः', तस्य धरेश० ॥
५८–दम एव हव्यभुय दम० 'बहुव्रीहिः', तेन दम । जिनानां आली जिना० 'तत्पुरुषः।। रागश्च मरश्च राग० 'इतरेतरद्वन्द्वः', सम्पन्नौ रागमरौ यस्मात् स सम्पन्न 'बहुव्रीहिः', सम्पनरागमश्चासौ मानश्च सम्पन्न 'कर्मधारयः, सम्पन्नरागमरमान एव वन्यः सम्पन्न 'कर्मधारयः', ताः सम्पन्न । रदानां इव आभा यासां ताः रदा० 'बहुव्रीहिः', ताः रदा० । सती सम्पद् यस्याः सा सत्स० 'बहुव्रीहिः।। नरा एव अगमाः नरा० 'कर्मधारयः, नरागमानां रमा नरा० 'तत्पुरुषः', नीरं ददातीति नीरदः, नवश्चासौ नीरदश्च नव० 'कर्मधारयः, नवनीरद इव आभा यस्याः सा नव० 'बहुव्रीहिः, नरागमरमायां नवनीरदाभा नरा० ' तत्पुरुषः॥
५९-सन्तश्च ते कामाश्च सत्का० 'कर्मधारयः, सत्कामानां सङ्गमः सत्का० 'तत्पुरुषः', रसायां जायते इति रसाजः 'उपपद 'समासः, सत्कामसङ्गम एव रसाजः सत्का० 'कर्मधारयः', रसस्य उपमानं रसो० 'तत्पुरुषः', सत्कामसङ्गमरसाजे रसोपमानं यस्याः सा सत्का० । जिनानां इन्द्रः जिने० 'तत्पुरुषः', जिनेन्द्रस्य सत्का जिनेन्द्र० 'तत्पुरुषः । आमस्य सङ्गः आम० 'तत्पुरुषः', तं आम० । न विद्यते रसो यस्याः सा अरसा 'बहुव्रीहिः ।। अपगतो मानो यस्याः सा अप० 'बहुव्रीहिः॥
६०-कवीनां कोटिः कवि० 'तत्पुरुषः, कविकोटया काम्या कवि० 'तत्पुरुषः। तां कवि० । प्रकृष्टा ज्ञप्तिः प्रज्ञप्तिः, कामिता चासौ रसा च कामित. 'कर्मधारयः, प्रज्ञप्तेः कामितरसा प्रज्ञप्ति० 'तत्पुरुषः', तां प्रज्ञप्ति० । अमरेषु उचिता अमरो० 'तत्पुरुषः।। दुष्टाश्च ते दोषाश्च दुष्ट० 'कर्मधारयः', तान् दुष्ट । न मितः अमितः 'नब्तत्पुरुषः', अमितो रसो यस्याः सा अमित० 'बहुव्रीहिः ।। रोचित आयो यस्याः सा रोचि० 'बहुव्रीहिः ॥
६१-शान्तिश्चासौ जिनश्व शान्ति. 'कर्मधारयः, तं शान्तिः । इन्द्राणां ततिः इन्द्र० 'तत्पुरुषः । श्रिया युक्तं जातरूपं श्रीजात. 'मध्यमपदलोपी' समासः, श्रीजातरूपमिव तनुः श्रीजात. 'कर्मधारयः', कान्तश्चासौ रसश्च कान्त० 'कर्मधारयः, श्रीजातरूपतनौ कान्तरसः श्रीजात. 'तत्पुरुषः', श्रीजातरूपतनुकान्तरसेन अभिरामः श्रीजात० ' तत्पुरुषः ।, तं श्रीजात० । श्रीजातस्य रूपं श्रीजात. 'तत्पुरुषः', नुन्नं श्रीजातरूपं येन स नुन्न. 'बहुव्रीहिः, तत्सं० नुन्न । कान्ता रसा यास ताः कान्त० 'बहुव्रीहिः', ताभिः कान्त०॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org