________________
१९८
समास-विग्रहः
सुरीतिश्वासौ मतिश्च सुरीति० 'कर्मधारयः', सुरीतिमति रातीति सुरीति ० 'उपपद 'समासः । राजतां अन्तः राज ० ' तत्पुरुषः', जितः राजदन्तो यया सा जित०' बहुव्रीहिः" । मर्मणो जननी मर्म० ' तत्पुरुषः, तां मर्म० । अतिराजितौ राजदन्तौ यस्याः सा अति ० ' बहुव्रीहिः ॥
4
२१- भव्याश्च ते अङ्गिनश्च भव्या० ' कर्मधारयः', भव्याङ्गिन एव वारिजानि भव्य ० ' कर्मधारयः', भव्याङ्गिवारिजानां विबोधः भव्या० तत्पुरुषः', भव्याङ्गिवारिजविबोधे रविः भव्या० ' तत्पुरुषः' । पद्मं च प्रमेशश्च पद्मप्रभेशौ ' इतरेतरद्वन्द्वः', नवीनौ च तौ पद्मप्रभेशौच नवीन० ' कर्मधारयः', नवीनपद्मप्रभेशवत् करणं यस्य स नवीन ० ' बहुव्रीहिः" । मुक्तिरेव कान्ता मुक्ति० ' कर्मधारयः', अर्जिता मुक्तिकान्ता येन सः अर्जित ० ' बहुव्रीहिः । निर्वृतेः सुखं निर्वृति ० ' तत्पुरुषः, तत् निर्वृति० । पद्मस्येव प्रभा यस्य स पद्म०, पद्माईश पद्म० 4 'कर्मधारयः', तत्सं० पद्म० । करणानां ऊर्जितं करणो० ' तत्पुरुषः', तत् करणो० । उक्तया कान्तः उक्ति ० ' तत्पुरुषः ॥
-
२२ -- तुल्या गतिर्यस्य स तुल्य० 'बहुव्रीहिः', तत्सं० तुल्य० । मोहनं च तमच मोहन० ' इतरेतरद्वन्द्वः', विध्वस्ते मोहनतमसी येन स विध्वस्त०. बहुव्रीहिः । दानस्य वारि दान० " तत्पुरुषः', नवं दानवारि यस्य स नव० ' बहुव्रीहिः, तस्य नव० । तीर्थं कुर्वन्तीति तीर्थङ्कराः 4 'उपपद 'समासः, तीर्थेङ्कराणां व्रजं तीर्थ ० ' तत्पुरुषः', तत्सं० तीर्थ० । विभया अस्तः विभा० 'तत्पुरुषः', विभास्तः विधुर्येन तद् विभा० ' बहुव्रीहि:, तद् विभा० । अस्तः मोहो येन सः अस्त ० ' बहुव्रीहिः, तत्सं० अस्त० | दानवानां अरयो दानवा ० ' तत्पुरुषः', मानवाश्च दानचारयश्च मानव ० ' इतरेतरद्वन्द्वः', नताः मानवदानवारयः यस्य स नत० 'बहुव्रीहिः, तत्सं० नत० ॥
4
२३- - शब्दानां भरः शब्द० ' तत्पुरुषः', गम्भीरः शब्दभरो यस्मिन् स गम्भीर ० ' बहुव्रीहिः, तत्सं० गम्भीर० । वादिन एव धूका वादि० ' कर्मधारयः', वादिधूकानां वीथी वादि० ' तत्पुरुषः', गर्विता चासौ वादिधूकवीथी च गर्वित ० ' कर्मधारयः', कृतान्तस्य जनकः · कृतान्त ० ' तत्पुरुषः', गर्वितवादिधूकवीयां कृतान्तजनकः गर्वित ० ' तत्पुरुषः', गर्वितवादि - कवीथीकृतान्तजनकस्य उपमा यस्य स गर्वित ० ' बहुव्रीहिः, तत्सं० गर्वित० । हारिणी शान्तिर्यस्मात् स हारि० ' बहुव्रीहि:' । जिनानां पतिः जिन० ' तत्पुरुषः, तस्य जिन० । अपवर्गस्य वीथी अपवर्ग ० ' तत्पुरुषः', मवरा चासौ अपवर्गवीथी च प्रवरा० ' कर्मधारयः । महान् चासौ अरिश्च महा० ' कर्मधारयः', कोप एव महारि: कोप० ' कर्मधारयः', जनानां कोपमहारिः जन० ' तत्पुरुषः', जनकोपमहारेः शान्तिर्यस्मिन् स जन० ' बहुव्रीहिः' ।।
२४ -- वरस्य दायी वरदायी तत्पुरुषः १, वक्त्रं एव श्यामावरः वक्त्र० कर्मधारयः, वरदायी वक्त्रश्यामावरो यस्याः सा वर० बहुव्रीहिः । शोभनाथ ते वाश्च
4
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org