Kavya Sangraha Part 1

SR No.: 004888
Original Sutra Author: N/A
Author: Hiralal R Kapadia
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Publication Year: 2004
Total Pages: 224
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 10 MB

Page 66

वीरभक्तामरम् ]
વિધાન ( ધા૦ ૪ )યજી દઇતે, મૂકીને. ક્ષાર ( મૂ॰ ક્ષાર )=ખારા. નહં ( મૂ॰ ગહ )=પાણીને. =પાણી. નિષિ-સમૂહ.
વીરભક્તામર
નહનિષે: ( મૂ॰ ગલનિધિ )=સાગરનું. દલિતું ( ધા॰ રણ્ )=રવાદ લેવાને.
TM ( મૂ॰ ત્રિમ્ )=કાણુ. જેત્ ( ધા॰ ૧ )=ઇચ્છા કરે.
શ્લોકાથે
૨૭
પ્રભુની વાણીની મધુરતા—
‘( હે જગન્નાથ ! ) ગાયના દૂધથી તેમજ ઉત્તમ અને ઉજ્જવલ એવી શર્કરાથી પણ વધારે નિર્મલ [ અથવા મધુર ] તથા પ્રિય એવું તારૂં વચન શ્રવણ કર્યાં બાદ અન્યના વચનનું શ્રવણ કરવા (કાઇ પણ મનુષ્ય ) અત્ર ઇચ્છતે। નથી. (કેમકે ) ચન્દ્રનાં કિરણેાના જેવા (નિર્મલ) અમૃતને [ અથવા અમૃત સમાન જલને ] મૂકીને ( લવણુ) સમુદ્રના ખારા જલને રવાદ લેવાને કાણુ ઇચ્છે ?'’——૧૧
સ્પષ્ટીકરણ
પાયાન્તર-વિચાર
‘અર્થાન્તરન્યાસ'થી અલંકૃત એવા આ શ્લોકની વૃત્તિમાં ‘નિશિતું’ (ગનિષે:+મશિતું) એ પાઠાન્તરના સંબંધમાં ખુલાસા કરવામાં આવ્યા છે અને તેમાં ‘શિતું' એ પાઠ અશુદ્ છે એમ કહેવામાં આવ્યું છે.
આ વાતના સમર્થનમાં એ ઉમેરવાનું કે સમયસુન્દરગણિકૃત ઋષભ-ભક્તામરમાં, રત્નસિંહકૃત નેમિ-ભક્તામર ( યાને પ્રાણપ્રિય કાન્ય )માં તેમજ કાવ્ય-માલાના સપ્તમ ગુચ્છકમાં છપાયલ ભક્તામર સ્તાત્રમાં પણ ‘રક્ષિતું’ પાડે છે. પરંતુ એ નિવેદન કરવું અસ્થાને નહિં ગણાય કે ભાવપ્રભસૂવિરચિત નેમિ-ભક્તામરમાં, કીર્તવિમલકૃત શાન્તિ-ભક્તામરમાં તેમજ ધર્મસિંહસૂરિ રચિત સરસ્વતી-ભક્તામરમાં પણ ‘તું' એવા પાઠ છે. વળી ‘સુધાશિનો લેવા:,’ ‘વાલાશિનો નાળાઃ' એવાં વાયા પણ જોવામાં આવે છે. વાસ્તે આ વાત વિચારણીય છે.
*
भगवतो रूपाधिक्यमाह - अङ्गुष्ठमेकमणुभिर्मणिजैः सुरेन्द्रा
निर्माय चेत् तव पदस्य पुरो धरेयुः । पूष्णोऽग्र उल्मुकमिवेश ! स दृश्यते वै
यत् ते समानमपरं न हि रूपमस्ति ॥ १२ ॥ टीका
हे जिन ! सुरेन्द्रा-देवेन्द्रा अणुभिः - परमाणुभिः एकमङ्गुष्ठं निर्माय - नूतनं निष्पाद्य चेदयदि तव पदस्य - चरणस्य पुरः-अग्रे धरेयुः - तव चरणस्याङ्गुष्ठेन तुल्यताकरणाय स्थापयेयुः । किंविशिष्टैर