Arhat Darshan Dipika

SR No.: 004886
Original Sutra Author: N/A
Author: Mangalvijay, Hiralal R Kapadia
Publisher: Yashovijay Jain Granthmala
Publication Year: 1932
Total Pages: 1296
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 26 MB

Page 852

(उसास આહત દર્શન દીપિકા.
७७३ 'औदारिकशरीरप्रायोग्यवर्गणाव्यनिर्मापितं यदौदारिकसंस्थान तत् प्रथमसमयादारभ्य मूलगुणनिर्वर्तनाधिकरणं भवति, कर्मबन्धनिमित्तत्वात् । तादृशोदारिकस्थाङ्गोपाङ्गकर्णवेधावयवसंस्थानादिकं तु मूलापेक्षयोत्तरगुणनिर्वर्तनाधिकरणं भवति । एवं वैक्रियशरीरप्रायोग्यवर्गणाद्रव्यैर्निर्मापितं यद् वैक्रियसंस्थानं तत् प्रथमसमयादारभ्य मूलगुणनिर्वर्तनाधिकरणमात्मनो भवति, कर्मबन्धनिमित्तत्वात् । तस्यैवाङ्गोपाङ्गकेशनखदन्तादिकमुत्तरगुणनिर्वर्तनाधिकरणं भवति मूलापेक्षया । आहारक शरीरप्रायोग्यवर्गणाद्रव्यैर्निर्मापितं यदाहारकसंस्थानं तत् प्रथमसमयादारभ्य मूलगुणनिर्वर्तनाधिकरणं भवति । तस्यैवाङ्गोपाङ्गादिकमुत्तरगुणनिर्वर्तनाधिकरणं भवति मूलापेक्षया । शीतोष्णादिशक्तिभाजः शापानुग्रहकारिणः तेजसस्यापि तैजसशरीरप्रायोग्यवर्गणाद्रव्यैनिर्मापितं यत् तैजसशरीरसंस्थानं तत् प्रथमसमयादारभ्य मूलगुणनिर्वर्तनाधिकरणं भवति । एवं कार्मणस्यापि ज्ञेयम्।
वाङ्मनोवर्गणाद्रव्यनिर्मापितं यद् वाङ्मनःसंस्थान तदपि मूल. गुणनिर्वर्तनाधिकरणं भवति, तथा प्राणापानप्रायोग्यवर्गणाद्रव्यैर्निमापितोच्छ्वासनिःश्वासावपि मूलगुणनिर्वर्तनाधिकरणे भवतः । અર્થત દારિક શરીરને યોગ્ય વર્ગથારૂપ દ્રવ્યોથી બનેલું જે દારિક સંસ્થાન તે પ્રથમ સમયથી માંધને (તે તેની અવસ્થિતિ પર્યત) મૂલગુણનિર્વતના-અધિકરણ છે, કેમકે તે કર્મબંધનું કારણ છે. આ દારિક શરીરના કર્ણવેધાદિ અવય-અંગોપાંગને મૂલગુણની અપેક્ષાએ ઉત્તરગુણનિર્વતના-અધિકરણ સમજવાં. એ પ્રમાણે વૈક્રિય શરીરને યોગ્ય વર્ગણારૂપ દ્રવ્યથી બનેલું વૈકિય સંસ્થાન પણ પ્રથમ સમયથી માંડીને મૂલગુણનિર્વતના-અધિકરણ” કહેવાય છે, જ્યારે એ શરીરના કેશ, નખ, દાંત વગેરે અંગે પાંગ મૂલગુણની અપેક્ષાએ ઉત્તરગુણનિર્વતના–અધિકરણ” કહેવાય છે. એ પ્રમાણે આહારક શરીરને સારૂ સમજી લેવું.
શીતલેશ્યા, તેજલેશ્યા મૂકવામાં સાધનરૂપ (તથા ખાધેલા આહારને પચાવવામાં કારણરૂપ) તેમજ શાપ અને અનુગ્રહરૂપ કાર્યમાં ઉપયોગી એવા તૈજસ શરીરને યોગ્ય વગણ-દ્રવ્યથી
1 सरमाया तत्वानी वृत्तिना द्वितीय पिला ( ५. २१ ).