Page Text
________________
૬૯૪ અથવ-અધિકાર"
( દ્વિતીય વગેરેની ધારને આશ્રય લેતાં તેના બે કટકા થાય, તેમાં ચીરા પડે. વળી અગ્નિ તેને બાળી શકે, માટે મેઘ તેને ભીંજવી શકે, “ગંગા” જેવી મહાનદીના પ્રવાહમાં તે આવતાં પ્રતિખ્ખલન પામે અને ઉદાવત યા જલબિંદુ પ્રત્યે પ્રવેશ કરતાં ત્યાં તે નાશ પામે. એ ભગવતી (શ, ૫, ૬, ૭, સૂ. ૨૧૪). પરમાણુ વગેરેના વિભાગ
પરમાણુ-પુગલ અર્ધ રહિત, મધ્ય રહિત અને પ્રદેશ રહિત છે એટલે કે એ સાર્ધ નથી, *સમધ્ય નથી કે રસપ્રદેશ નથી. બે પ્રદેશવાળે સ્કધ સાર્ધ છે અને પ્રદેશ છે, પરંતુ સમધ્ય નથી. ત્રણ પ્રદેશવાળ સ્કધ સમધ્ય છે અને સંપ્રદેશ છે, પરંતુ સાર્ધ નથી. ચાર, છ, આઠ એમ બેકી સંખ્યાવાળા પ્રદેશોથી યુક્ત રક છે માટે દ્વિપ્રદેશિક સ્કંધ અનુસાર જાણી લેવું એટલે કે તેઓ અનર્થ નથી, સમધ્ય નથી અને અપ્રદેશ નથી. પાંચ, સાત, નવ એમ એકી સંખ્યાવાળા પ્રદેશથી યુક્ત સ્કંધે ત્રણ પ્રદેશવાળા સ્કધને આ બાબતમાં અનુસરે છે અર્થાત્ તેઓ અનર્ધ છે, પણ અમધ્ય નથી તેમજ અપ્રદેશ નથી. સંખેય પ્રદેશવાળે સ્કંધ કદાચ સાર્ધ હોય, અમધ્ય હોય અને સંપ્રદેશ હોય; અને કદાચ અનર્થ હોય, સમધ્ય હોય અને સંપ્રદેશ હોય. આ પ્રમાણેની હકીકત અસંખ્યય પ્રદેશવાળા તેમજ અનંત પ્રદેશવાળા સ્કંધને પણ લાગુ પડે છે.
પરમાણુ વગેરેની પરસ્પર સ્પર્શના–
(૧) એક ભાગ (દેશ) વડે બીજા એક ભાગને, (૨) એક ભાગ વડે બીજા અનેક ભાગોને, () એક ભાગ વડે આખા ભાગને, (૪) અનેક ભાગ વડે એક ભાગને, (૫) અનેક ભાગ વડે અનેક ભાગને, (૬) અનેક ભાગે વડે આખા ભાગને, (૭) આખા વડે એક ભાગને, (૮) આખા વડે અનેક ભાગને, (૯) આખા વડે આખાને એમ સ્પર્શનાના *નવ વિકપ છે. તેમાં છેલ્લેનવમો એ એક જ વિકલ્પ પરમાણુને લાગુ પડે છે, કેમકે એ ભાગ રહિત છે અને એથી બાકીના વિકપને એમાં અસંભવ છે.
એક પરમાણુ બીજા પરમાણુને નવમા વિકલ્પ અનુસાર સ્પશે છે તેથી બે પરમાણુઓની એકતા થઈ જશે અને તેની એકતા થવાથી જુદા જુદા પરમાણુઓના વેગથી ઘટ વગેરે રસકંધે
૧-૨ જે સ્કંધના પ્રદેશો સમ સંખ્યાવાળા-બેકી સંખ્યાવાળા હોય તે “ અર્ધ સહિત ' થાને “ સાધ” કહેવાય છે, જે સ્કંધના પ્રદેશની સંખ્યા વિષમ હોય-એકી હોય તે સમધ્ય” યાને “મધ્ય સહિત” કહેવાય છે. એટલે કે જે સ્કંધ સમ પ્રદેશવાળો હોય તે સાધ છે અને અમધ્ય યાને મધ્ય રહિત છે, જ્યારે વિષમ પ્રદેશવાળે અંધ સમય છે અને અનર્ધ યાને અર્ધ ભાગથી રહિત છે.
૪ સંસ્કૃતમાં તે નીચે મુજબ દર્શાવાય –
(૨) રેશન ફેશ૬ , (૨) શેર સેવાન, (૩) રેશન સર્જન, () ઃ મેરાન , (૯) જેવી હેરાન, (૨) હે ર૬ (૭) સર્કંગ સેશન, (૮) સર્વેદ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004886 |
| Book Title | Arhat Darshan Dipika |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mangalvijay, Hiralal R Kapadia |
| Publisher | Yashovijay Jain Granthmala |
| Publication Year | 1932 |
| Total Pages | 1296 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 26 MB |