________________
उदयास ]
આર્હુત દર્શન દીપિકા,
૧૩
'भगवती ( श. २०, ३. २. सू. ६६४ ) मां तो 'युगस' शब्दनो भवना पर्याय तरी ઉલ્લેખ કરાયેલા જોવાય છે. આ સંબંધમાં એના ટીકાકાર શ્રીઅભયદેવસૂરિ કહે છે કે—
૧ આ રહ્યુ એ સૂત્રઃ —
" धम्मत्थिकायस्त णं भंते ! केवइया अभिवयणा पन्नत्ता ? । गोयमा ! अणेगा अभिवयणा प०, तंजहा धम्मेर वा धम्म्रत्थिकायेति वा पाणावायवेरमणाइ वा मुसावायवेरमणेति एवं जाब परिग्गद्दवेरमणेति वा कोहविवेगेति वा नाव मिच्छादंसणसल्लविवेगेति वा ईरियासमितीति वा भासासमिए एसणासमिर आयाणभंड मत्तनिक्खेवण० उच्चवारपासवण खे लजल सिंघाणपारिट्ठावणियासमितीति वा मणगुत्तीति वा बइगुत्तीति वा कायगुत्तीति वा जे याघन्ने तहप्पगाश सव्वे ते धम्मत्थिकायस्त अभिव्यणा । अधमात्थिकायस्त णं भंते! केवतिया अभिषयणा प० ? । गोयमा ! अणेगा अभिवयणा प०, तंज हा - अधम्मेति वा अधम्मत्थिकापति वा पाणाइबापति वा जाब मिच्छादंसणसल्लेति वा ईरिया अस्समितीति वा जाव उच्चारपास बणजाब पारिद्वावणिया अस्तमितीति वा मणअगुत्तीति वा वह अगुत्तीति वा काय अगुत्तीति वा जे यावन्ने तहृप्पगारा सव्वे ते अधम्मत्थिकायस्त अभिनयणा । आगासत्थिकायस्त णं पुच्छा, गोयमा ! अणेगा अभिवयणा प० तं० आगासेति वा आगासत्थिकायेति वा गगणेति वा नभेति वा समेति वा विसमेति वा खहेति वा विहेति वा बोयोति वा विवरेति वा अंबरेति वा अंबरसेत्ति वा छिडेति वा झतिरेति मग्गेति वा त्रिमुहेति वा अद्देति वा त्रियदेति या आधारेति वा भायणेति वा अंतरिक्खेति वा सामेति वा उवासंतरेह वा फलिहेइ वा अगम व अनंतेति वा जे यावन्ने तहप्पगारा सच्वे ते आगास त्थिकायस्त अभिवयणा । जीवत्थिकायस्त णं भंते! केवतिया अभिवयणा ए० ? गोयमा ! अणेगा अभिवयणा प०, तं० जीवेति वा जीवत्थिकायेति वा भूपति वा सत्तेति बा विन्नूति वा चेयाति वा जेयाति वा आयाति वा रंगणाति वा हिंदुपति या पोग्गलेति या माणवेति वा कत्ताति वा वित्ताति वा जपति वा जंतुति वा जोणिति वा सयंभूति वा ससरीरीति वा नायपति वा अंतराति वा जे यावन्ने तहपपगारा सव्वे ते जाव अभिवयणा । पोग्गत्थिकायस्त णं भंते! पुच्छा, गोयमा ! अणेना अभिषयणा प० सं०-पोग्गलेति वा पोग्गलस्थिकायेति वा परमाणुयोगालेति वा दुरपसिपति वा तिपएसिपति वा जाव असंखेज्जपपसिपति वा अनंतपप सिपति वा जे याब० स० ते पोगगलत्थिकायस्त अभिवयणा । सेवं भंते ! २त्ति ॥
19
આના ભાવાર્થ એ છે કે હે ભગવન્ ! ધર્માસ્તિક.યનાં કેટલાં અભિવયને. ( પાઁયા ) જણા वे ? हे गौतम! ( खेनां ) अनेक अभियान छे. धर्म, धर्मास्तिकाय, પ્રાણુાતિપાતવિરમણુ ( અહિંસા ), મૃષાવાદવિરમણુ ( સત્ય ), એ પ્રમાણે યાવત્.પરિશ્ચંદવિરમણુ अपरियड ), श्रीध-विवे यावत मिथ्यादर्शनशास्यविवेक, हर्षासमिति, अपात्रमिति, भेषशा समिति, માદાનભાંડમાનિક્ષેપાસમિતિ, ઉચ્ચારપ્રમ(શુશ્ર્લેષ્મપરિઝ્ડ નિકાસમિતિ, મનેગુપ્તિ, વચનગુપ્તિ, કાયશુપ્તિ તેમજ અન્ય પણ જે તયાધિ (ચારિત્રધાચી છે તે બધ ધર્માસ્તિકાયનાં અભિવયને છે એવી રીતે અધર્માસ્તિકાયનાં અભિવચતા તરીકે અધમ, અવાસ્તિકાય પ્રાણાતિપાત ય:વત્ મિથ્યાદર્શનશલ્ય, નોં--અસમિતિ યાત્ ઉચ્ચરપ્રાવણ પરિષ્ના નિક-સમિતિ, મન-ગુપ્તિ चयन-गुप्ति ने डाय--गुप्तिनो निर्देश छे.
આકાશાસ્તિકાયનાં અભિવચના તરીકે આકાશ, આકાશાસ્તિકાય ગગન, નાસ્, ( નીયા અને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org