________________
लव- अधिकार
[ प्रथम
वाते!
સ્મૃતિ, મહાભારત, માર્કંડેય મળી આવે છે. આ આય ભૂમિમાં આ
પુરાણ વગેરેમાં ઠામ ઠામ પુનર્જન્મની સિદ્ધાન્ત કેટલે બધે આદરણીય થઇ પડયો હતે
તેના ખ્યાલ રઘુવંશ વગેરે કાવ્યા જેલાથી પણુ આવશે. વિશેષમાં આ સમધમાં
४०८
૧ સરખાવા મહાભારતના વતષના ૧૮૩મા અધ્યાયનાં નિમ્ન-લિખિત પદ્યો आयुषोऽन्ते प्रहायेदं, क्षीणप्रायं कलेवरम् । सम्भवत्येव युगपद् योनौ नास्त्यन्तरा भवः ॥ ७८ ॥ तत्रास्य स्वकृतं कर्म च्छायेवानुगतं सदा ।
फलत्यथ सुखा वा, दुःखार्हो वाऽथ जायते ॥ ७६ ॥
૨ વિચારા મા તૈય પુરાણનાં નિમ્ન-લિખિત પદ્યોઃ—
૩ કવિકુલકિરીટ કાલિદાસ ધ્રુવંશ ( સ. 9 ) मां इथे छे }
"रतिस्मरौ नूनमिमात्रभूतां राज्ञां सहस्रेषु तथाहि बाला । गतेयमात्मप्रतिरूपमेव, मनो हि जन्मान्तरसङ्गतिज्ञम् ॥ १५ ॥
39
આ કાવ્યના ચૌદમા સર્ગનુ નિમ્નલિખિત પદ્ય પણ પુનર્જન્મ ઉપર પ્રકાશ પાડે છે: ---
साऽहं तपः सूर्यनिविष्टदृष्टि-रू प्रसूतेश्वरितं यतिष्ये ।
39
भूयो यथा मे जननान्तरेऽपि त्वमेव भर्ता न च विप्रयोगः ॥ ६६ ॥ મહાકવિ ભારવિ કિરાતાર્જુનીયના ૧૧મા સના નિમ્નલિખિત પદ્ય દ્વારા પુનર્જન્મનું सूयन उरे छे:
66
66
""
शत्रु मित्रकलत्राणां वियोगः सङ्गमस्तथा । प्रातरो त्रिविधः दृष्टाः, पितरो विविधास्तथा || अनुभूतानि सौख्यानि दुःखानि च सहस्रशः । बान्धवा बहवः प्राप्ताः पितरस्तु पृथग्विधाः ॥ भृत्यतां दासतां चैष, गतोऽस्मि बहुशो नृणाम्। स्वामित्वमीश्वरत्वं च दरिद्रत्वं तथागतः ॥ पितृमातृसुहृदभ्रातृ - कलत्रादिकृतेन च । तुष्टः सकृत् तथा दैन्य-मश्रुन्धौताननो गतः ॥ एवं संसारचक्रेऽस्मिन् भ्रमता लात ! सङ्कटे । ज्ञातमेतन्मया प्राप्तं, मोक्षसम्प्राप्तिकारकम् ॥
29
" अभितस्तं पृथासूनुः, स्नेहेन परितस्तरे ।
अविज्ञातेऽपि बन्धौ हि, बळात् प्रहलादते मनः ॥ ८ ॥ "
કવિરાજ મા શિશુપાલવધ ( સ. ૧ )માં પુનર્જન્મસૂચક એવા ઉલ્લેખ કરે છે ઃ—
Jain Education International
बलाबले पादधुनाऽपि पूर्ववत्, प्रवाध्यते तेन जगजिगीषुणा ।
सतीष योषित्प्रकृतिः सुनिश्चला, पुमांसमभ्येति भवान्तरेष्वपि ॥ ७२ ॥ "
કવિવર હુ દેવે નાગાનંદ નાટક ( )માં પુનર્જન્મદ્યોતક નિમ્ન-લિખિત પદ્ય ગૂથ્યું છે: --
16
संरक्षता पन्नगमद्य पुण्यं मयाऽर्जितं यत् स्वशरीरदानात् ।
भवे भवे तेन ममेव भूयात्, परोपकाराय शरीरलाभः ॥
"
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org