________________
चौदमो अने पन्दरमो सैको
प्रस्तुत प्रत्ययोना मूळमां होवानी कल्पना थाय छे. केटलाक विद्वानो ' अर्थके'-अरथके-अरहए-रहए-रहई के हूई करीने ‘रहइ' के ' हूई' नी उपपत्ति कल्पे छे. 'चा'नुं मूळ हेमचंद्रे बतावेला संबंधसूचक 'एचय' प्रत्ययमां छे. ८-२-१४९ सूत्रमा ' तुम्हेच्चयं' ' अम्हेच्चयं' नुं उदाहरण आपीने हेमचंद्र ‘एचय' प्रत्ययनी साबीती आपे छे. प्राकृतमां तो ‘एचय 'नो उपयोग मात्र ‘युष्मद् ' अने — अस्मद् ' पूरतो छ, त्यारे लोकभाषामां ते व्यापक बनेलो छे. एथी ज कवि असाइत 'राइचा' ए, 'एचय' प्रत्ययवाळु पद वापरे छे.
चालु भाषामां वपराता 'शिला ऊपर' जेवा प्रयोगो पण पन्नरमी सदीनी कृतिओमां मळे छे. 'सिद्धसिला ऊपरि' वगैरे.
अत्यार सुधीमां सातमी विभक्ति माटे — माहि' के 'माहिं ' पूरकनो उपयोग थतो आव्यो छे. तथा नामना अंत्य स्वर साथे मळेलो के जुदो 'इ' प्रत्यय वपरातो आव्यो छे त्यारे पन्नरमा सैकानी कृतिओमां नामना अंत्य स्वर साथे मळेलो 'ए' प्रत्यय पण वपरायेलो छे. चोरे, अनेरे, गए, लक्षणे इत्यादि. अहीं जणावेली पन्नरमी सदी पहेलांनी गुजराती कृतिओमां ए रीते सप्तमीसूचक 'ए' प्रत्ययनो उपयोग थयो जाण्यो नथी.
चालु गुजरातीमां आ 'ए' प्रत्यय अने — मां' पूरक विशेषे करीने प्रचलित छे.
१७० पांचमीना प्रत्ययो तउ, इतउ, हूंतउ, थउ, थकउ, थिकु, थिकू ,
थिकई, थकी. एमांना आदिना त्रण, परंपराथी पांचमीना प्रत्ययोनी ।
" चाल्या आवे छे अने । थउ' वगैरे पन्दरमी चर्चा
सदीनी कृतिओमां वपरायेलां पंचमीनो अर्थ बताव
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
