________________
४२४
गुजराती भाषानी उत्क्रान्ति 'कण्ठे' ऊपरथी · कण्णे' थईने ‘कण्हइ' आवी शके एम छे. ' कूवाने काठे' वगैरे वाक्योमां तो सीधो 'कंठ' शब्द 'पासे' अर्थमां वपराय पण छे. — ओछउ' एटले ओछो. तुच्छ-उच्छ. अने ए ऊपरथी · ओछउ'
शब्द आव्यो होय अथवा ए कोई देश्य शब्द होय.
'न्यूनता'ना अर्थमां प्रश्नव्याकरण सूत्रमा उच्छत्त' (तुच्छत्व ) शब्दने वापरेलो छे एटले 'तुच्छक' ऊपरथी 'ओछउ' लाववानी कल्पना बंध बेसे एवी छे. ___ 'कने कानो का' मां जे अर्थमां ‘कानो' शब्द छे ते अर्थमां प्रस्तुत 'कानइ' पद वपरायुं छे अने तेनुं मूळ 'कर्ण' छे. 'कर्ण' नो अहीं लाक्षणिक अर्थ लेवानो छे. 'मात्रा' नो अर्थ 'कानो मात्रा' प्रयोगमांना ‘मात्रा' प्रमाणे
समझवानो छे. मात्र, मात्रि बन्नेनुं मूळ 'मात्रा' ' शब्द छे. ' मात्रा' नो प्रस्तुत अर्थ हेमचंद्र पोताना कोशमां पण आपे छे. “मात्रा परिच्छदे-अक्षरावयवे" (अनेकार्थक कां० २ श्लो० ४३७ )अर्थात् मात्रा एटले अक्षरनो अवयव-भाग. ___'देववन्दन , मां बे 'व' साथे आववाथी एक 'व' लोप पाम्यो छे एथी 'चैत्यवन्दन–चेइअवंदण–चीवंदण' नी पेठे 'देवंदण' पद नीपज्युं छे. देवकुल देवउल-देउल वगेरेमां आ जातनो लोप छे अने तेने हेमचंद्रे बतावेलो पण छे :-(८-१-२६८-२७१)
संव० १३४० नुं उच्चारण ' मात्रिं' छे अने ए ज अर्थमां १३६९ नुं उच्चारण ‘मात्र' छे. ए ज रीते १३४० नुं उच्चारण (संपुटकम् ) 'सांपुडं, (संपुटिका ) 'सांपुडी' छे, तेने बदले १३६९ नुं उच्चारण 'सांपडासांपडी' छे. जे चालु उच्चारणनी निकटनुं छे.
३११ जुओ 'उच्छ' पुं० [दे०]-पाइअसद्द० ।
Hel
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
