________________
४२२
गुजराती भाषानी उत्क्रान्ति
काचपुडय-काचपुलय–काचउलय-काचोलय-कचोलय. ए रीते ते शब्द आव्यो होय. बारमा सैकाना सुपासनाहचरियमां पण ते शब्द वपरायेलो छे. “ कच्चोलयमुहमेत्त” (सुपास० च० पृ० २०१० ६५) आ जोतां आपणे त्यां काचनां पात्रोनी उत्पत्तिनो इतिहास विशेष प्राचीन जणाय छे. 'गालिमसूरा'नुं मूळ, देश्य — गल्लमसूरिका' शब्दमां छे. 'गल्लम
. सूरिया' शब्द जैनसूत्र-जीतकल्पमां वपरायो छे. गालमसूरियु
' प्रस्तुत ‘गालिमसूरा' नुं मूळ 'गलमसूरिया' शब्द छे. अथवा 'गाल' माटे ‘गल' अने 'मसूरिका' माटे 'मसृणिका' ने योजी शकाय. 'मसृण' एटले 'कोमळ.' गाल माटे जे कोमळ होय ते 'गालमसूरियु' ए रीते तेनी व्युत्पत्ति साधी शकाय. 'गल्ल' अने 'मसृण' ए बन्ने शब्दोने उपर्युक्त अर्थमां हेमचंद्रे पोताना कोशमां नोंघेला छे. ( अभिधान० कां० ३, श्लो २४६ तथा कां० ३, श्लो० ७७ ). चालु भाषामां ते माटे 'गालमसूरियु' शब्द सुप्रसिद्ध छे. __कूवडिय मूळ कूप स्त्री-कूपिका. प्रा० कूविया, 'ड' लागतां 'कूवडिया' ते ऊपरथी 'कूवडिय' एटले कूई. 'माणीजइ' एटले माणवू–भोगव_-अनुभव. देशीशब्दसंग्रहमां
(वर्ग ६, गा० १३०) 'अनुभूत' अर्थमां माणवू
'माणिअ' शब्द नोंघेलो छे. एथी एम मालूम पडे छे के 'अनुभव' अर्थवाळो 'माण' धातु देश्य छे. प्रस्तुत 'माणीजइ' क्रियापद आ ‘माण' ऊपरथी लाववानुं छे अने भाषामा प्रचलित 'माणदुं' पद पण ए 'माण' मूलक छे.
' स्तंभ' ऊपरथी ‘खंभ' (८-२-८) खंभ एटले खांभी-थांभलो. ३१० जुओ 'गलमसूरिया' शब्द-पाइअसद्द० ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
___www.jainelibrary.org
