________________
४१०
गुजराती भाषानी उत्क्रान्ति
‘दृश्' धातुना ‘द्रक्ष्यति' ‘दृक्षीष्ट' वगेरे रूपोमां जे ' द्रक्ष' वा 'दृक्षू ' अंग जळवायुं छे ते उक्त 'देक्ख' वा 'दिक्ख 'ना मूळमां छे ए ध्यानमा रहे.
'छेहु ' आ० हेमचंद्र 'अंत' अर्थवाळा 'छेअ' शब्दने देश्य कहे छे ( देशीश० वर्ग-३, गा०३८) अहींनो 'छेहु ' ' विश्वासना अंतने - विश्वासघातने' सूचवे छे. एटले प्रस्तुत 'छेहु' अने उक्त देश्य 'छेअ ' ए बे बच्चे वधारे पडती समानता छे. संस्कृत 'छेद ' अने प्राकृत 'छेअ ' तथा उक्त देश्य 'छेअ' ए त्रणे शब्दो परस्पर मळता आवे छे.
अहीं ' वाडु' शब्दनो अर्थ ' वाडो' छे. हेमचंद्र " पाटकस्तु तदर्धे स्यात् ” ( अभिधान० कां ४, श्लो० २८ ) कहीने
वाडो
गामना अडधा भागने ' पाटक' कहे छे. अत्यारनी भाषामा वपरातो ' पाडो' के ' वाडो' नुं मूळ ए ' पाटक' छे. नगरनी पासेना 'परा' ने हेमचंद्र ' शाखापुर' कहे छे ( अभिधान० कां ४, श्लो० ० ३७ ) आजनुं 'शापुर' ए शुं ए ' शाखापुर' ऊपरथी आव्युं छे के तेन संबंध कोई शाह - पादशाह साथे छे ?
१४५ ' ऊपरि 'मां 'ऊ' दीर्घ शा माटे छे ? आ अने आगली कृतिओमां ज्यां ज्यां 'ऊपरि' शब्द आव्यो छे त्यां
ऊपरि
बघे ते आदिमां दीर्घ 'ऊ' वाळो छे. जैन आगमोमां ' उपरि 'ना अर्थमां अनेक स्थळे ' उप्पि' शब्द आवे छे. आ ऊपरथी मालूम पडे छे के ' ऊपरि 'ना आद्य ' ऊप 'नुं मूळ ए ' उप्प 'मां होवु जोईए. एम होय तो ' ऊपरि 'ना आद्य दीर्घनी संगति थई शके 'छे. वैयाकरणो ' ऊर्ध्व' ने 'रि' प्रत्यय कल्पी ' उपरि' शब्दनी कल्पना
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
