________________
गुजराती भाषानी उत्क्रान्ति
6
जोव्' धातुनुं मूळ अवगत नथी. वर्णसाम्यनी अपेक्षाए ' जोवनी साथे मळता आवे एवा ' द्युत्' ' जुत्' अने 'युत् ' ए त्रण धातुओ उपलब्ध छे. ' द्युत्' एटले दीपवुं - द्योतते एटले दीपे छे. 'विद्युत् विद्योतते'वीजळी दीपे छे-चमके छे. 'जुत्' अने 'युत्' एटले भासवुं. जोतते-योतते एटले भासे छे. ' द्युत्' वगेरे त्रणे धातुओमां सीधी रीते 'आंखे जोवा' नो भाव देखा तो नथी अने 'द्योतते' 'जोतते' 'योतते' नो प्रयोग अकर्मक जणाय छे : ' नरं द्योतते' एटले 'माणसने जुए छे' ए रीते ए धातुनो प्रयोग क्यांय जोयो नथी. भाषामां वर्ततो ' जोव्' धातु सकर्मक छे अने 'आंखे जोवुं ' एतेनो अर्थ छे. आ बधुं जोतां ' जोव्' धातुनुं अक्षरसाम्य 'द्युत् ' वगेरे धातुओ साथे होवा छतां ते ( ' जोव्' धातु) द्युत्, जुत् के युत् ऊपरथी आव्यो होय एवी कल्पना थई शकती नथी. श्रीमान नरसिंहराव भाईना लखवा मुजब डॉ० टेसीटोरी ' जोबू ' धातुने उक्त ' द्युत्' मांथी नीपजावे छे. अक्षरसाम्य जोतां डॉक्टरसाहेबनी कल्पना असंगत नथी परंतु अर्थ - दृष्टिए जोतां ऊपर जणावेली गूंच आवे छे. हा, एम मानवामां आवे के ' द्युत् ' नुं रूपांतर थया पछी तेनो अर्थ पण फरी जाय छे अने ते अकर्मक धातु रूपान्तर पामी सकर्मक पण थई जाय छे, तो बांधो नथी. परंतु भाषामां जे अर्थ रूढ छे ते अर्थमां ' द्युत्' नो उपयोग शोध्या सिवाय उक्त कल्पना विशेष क्लिष्ट जणाय छे. लक्षणानो उपयोग करवामां आवे अने भाषामां आवेला ' जोव् ' नो मूळ स्वभाव बदली नांखवामां आवे तो कदाच बने.
मने लागे छे के आवी क्लिष्ट कल्पना करवा करतां ' जोव्' धातुने देश्य मानीए तो हरकत नथी.
३२०
-
धातुनो
आ० हेमचंद्रे कुमारपाळचरित्रमां बेत्रण स्थळे ' जोअ ' प्रयोग करेलो छे. " सत्तु वि मित्तु वि दोन्नि वि जोअहु " - ( सर्ग ८
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International
