________________
व्युत्पत्ति
३१६ गुजराती भाषानी उत्क्रान्ति भाषानुं वलण ऊगती गुजरातीनुं छे. तो पण कर्ता, संस्कृत अने प्राकृतनुं पांडित्य तेमां झबक्या विना रहेलुं नथी. आ परिस्थिति अहीं आपेली सोमप्रभनी कृतिमां पण देखाय छे तेम छतां ऊपर आपेला शब्दो तेमनुं गुजराती तरफनुं वलण स्पष्ट कर्या विना रहेता नथी. एटले सोमप्रभनी कृति पण हजी ऊगती गुजराती अवस्थावाळी गुजराती भाषानी कृति छे. तेमणे आपेला केटलाक शब्दोनी व्युत्पत्तिनी विचारणा आ प्रमाणे छ :१२२ चालु भाषाना 'आप्यु ने बदले तेमणे ' अप्पिउ' पद मूक्युं छे.
'अप्पिउ' मांथी ज 'आप्यु' आव्यु छे, अने 'आप्युं'नी
___अप्पिउ' तथा ' अर्पित ए बन्ने तद्दन समान शब्दो
।
छे. संस्कृत भाषाना प्राचीनतम वैयाकरणोए 'अर्पयति' रूपने साधवा माटे 'गति' के 'प्रापण-(लई जq )' अर्थवाळा 'ऋ' धातुने मूळरूपे राख्यो छे अने तेने प्रेरणासूचक ‘णि' प्रत्यय लगाड्या पछी 'प' लगाडी ते 'ऋ' ऊपरथी 'अर्प' अंगने तेओ बनावे छे. आ रीते ' अर्प' अंग थयुं अने ते द्वारा भाषा- 'आपq' क्रियापद पण आव्युं.
परंतु अहीं ते 'अप' नो ' आपवू-देवू' अर्थ शी रीते आव्यो? ते मुद्दो खास विचारणीय छे. ___ 'दा' एटले 'देवु' तेनुं प्रेरक अंग ‘दाप्' एटले ‘देवरावq' ए रीते '' एटले 'जवू' अथवा 'लई जर्बु' तेनुं प्रेरक अंग ‘अर्प' एटले जवावq-जवरावQ-जनारने प्रेरणा करवी अथवा लई जनारने प्रेरणा करवी-लई जवाडवू–पहोंचाडवू.
'गति'-अर्थवाळा 'ऋ' द्वारा आवेला ‘अर्प' अंगमां 'देवा' नो अर्थ शीघ्र समाई शकतो नथी. परंतु 'लई जवु' अर्थवाळा 'ऋ' धातु
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
