________________
बारमो अने तेरमो सैको
२६३
छे. जो के ते आकृतिओमां वपरायो नथी तो पण प्रसंगवशात् तेनी उत्पत्ति विशे थोडुं जणावी दऊं. 'डं' अने 'हुं' मां 'ह' ध्वनिपूरतो भेद छे. ‘उं' मां ‘ह' श्रुति भळवाथी 'उं' नो 'हुं' थइ जाय एम छे. आ 'ह' श्रुतिनो स्पष्ट खुलासो थई शकतो नथी, परंतु उच्चारणोनी विविधताने कारणे स्वरमां ‘ह' ने भेळवीने बोलतां सुगमता थती होय तो ना नहीं. घणा लोको 'आवुं' ने बदले ' हावुं' अने ' एवं ' ने बदले 'हेवुं ' " बोले छे; ए सुप्रतीत छे.
बारमा सैकानी गुजराती भाषामा प्रथम पुरुष एकवचनमां 'उं' प्रत्ययवाळां रूपो छे. तेम चालु गुजरातीमां करूं छु, भणुं हुं, लखुं हुं वगैरे क्रियापदो 'उं' प्रत्ययवाळां छे.
उक्त बधा प्रत्ययो अने 'अस्' धातुनां रूपो जोतां अने तेमने बराबर सरखावतां एम जणाय छे के प्रत्ययो अने रूपो वच्चे समानतानी कल्पना निराधार नथी. 'अस्मद् ' नां वैदिकरूपो
<
पालिरूपो
प्राकृतरूपो
एक ०
बहु ० एक० अहम् अस्मे, वयम् । अहं,
बहु ० एक० अम्हे, वयं । अहं, अहयं,
हं
Jain Education International
अम्हि, अम्मि, म्मि
बहु ०
अम्हे, भे
'अस्मद्' नां आ रूपो पैकी अहं, अहयं के हं साधे हेमचंद्रे जणावेला प्रथम पुरुषना बहुवचनना ' हुँ' प्रत्ययनी सरखामणी करी शकाय एम छे अने एकवचनना 'उं' प्रत्ययनी सरखामणी 'वयं' वा 'मयं' रूप साथे अथवा एकव ० ' अहयं' साथै के प्राकृत 'मु' वा 'मो' प्रत्यय साथे करी शकाय एम छे. 'हुं' अने 'उं' ए बन्ने प्रत्ययोने पेला पुरुषना बहुवचन अने एकवचनमां वापरवानी सूचना अनुक्रमे ८-४-३८६ अने ८-४- ३८५ सूत्रमां आचार्ये करेली छे. 'हुं' अने 'उं’ प्रत्ययोनुं निश्चित मूळ हुं शोधी शक्यो नथी तो पण सरखामणीनी कल्पनाने अहीं दर्शाववानी वृत्ति रोकी शक्यो नथी.
For Private & Personal Use Only
अम्ह
अम्हो
मो
वयं
www.jainelibrary.org
