Page Text
________________
१९६ गुजराती भाषानी उत्क्रान्ति
नालिअ वढ । (मूढ) मूढ नवखे (नव) नोर्बु-अनोखं दडवड (अवस्कन्द ) झट अथवा धाड-धाडं छुड्डु (यदि)
मब्भीसी ( मा भैषीः) न बी-भय न पाम २०९ 'नालिअ' अने 'वढ' ए बन्ने पदो 'मूढ' पदना समानार्थी छे. तेमां 'नालिअ' अने 'मूढ' वच्चे लेश पण अक्षरसाम्य नथी. एथी 'नालिअ' माटे मूळरूपे 'मूढ' पदने न कल्पाय. अनार्य-अनारिय-अनालिय-नालिअ आ रीते कदाच ' नालिअ' पद आव्यु होय. भाषानो 'अनाडी' अने प्रस्तुत 'नालिअ' ए बन्ने समान अर्थना वाहक छे. अथवा “ नालीकः अज्ञे” इत्यादि कहीने आचार्य हेमचंद्रे सं० 'नालीक' शब्दनो 'अज्ञ-मूर्ख' अर्थ पण नोंधेलो छे (अनेकार्थ कां० ३ श्लो० ५२) ए ऊपरथी ए सं. 'नालीक ' अने प्रस्तुत 'नालिअ' ए बे वच्चे सरखामणी थई शके एम छे अने 'मूढ' तथा 'वढ' ए बे बच्चे जे अक्षरसाम्य छे ते स्पष्ट छे. एथी 'वढ' नी साधनामां 'मूढ' पदनो उपयोग करवानो बाध नथी.
२१० 'नूतन 'नी पेठे 'नवीन' अर्थनो द्योतक सं० 'नव' शब्द पण छे. नव+क (क-स्वार्थिक)-नवक. प्रस्तुत 'नवक' अने आ 'नवख' ए बे बच्चे विशेष साम्य छे. २११ “सत्थावत्थहं आलवणु साहु वि लोउ करेइ ।
आदन्नहं मब्भीसडी जो सज्जणु सो देइ॥” । अर्थात् “लोको, स्वस्थ अवस्थावाळाओने तो सारी रीते बोलावे चलावे छे परंतु सज्जन तो ते कहेवाय के जे दुःखीओने पण अभयवचन दे" ए अर्थवाळा उक्त पद्यमां 'अभयवचन' माटे 'मन्भीसडी' शब्द छे. हेमचंद्र ‘मा भैषीः' क्रियापद साथे प्रस्तुत 'मन्भीसडी'ने सरखावे छे अने एज क्रियापद द्वारा 'मब्भीसा' पदने साधी बतावे छे. मने लागे छे के मा+भीषा-माभीषा 'मन्भीसा' ए रीते नाम द्वारा प्रस्तुत 'मब्भीसा' नामने साधq विशेष योग्य छे. भीति, भय अने भीषा ए त्रणे शब्दो 'भय' अर्थना सूचक छे. एथी मा+भीषा द्वारा 'मन्भीसा'ने साधवानी रीत व्याकरणनी दृष्टिए पण अबाधित छे. 'मब्भीसा'ने स्वार्थिक 'ड' लागतां स्त्रीलिंगी 'मन्भीसडी' पद साधq सुलभ छे.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004874 |
| Book Title | Gujarati Bhashani Utkranti |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bechardas Doshi |
| Publisher | Mumbai University |
| Publication Year | 1943 |
| Total Pages | 706 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, History, & Grammar |
| File Size | 22 MB |