________________
१८५
के
आमुख गुर्जरी, लाटी के मालवी शब्दो रूढ रीते नहीं घडायेला, परंतु संभव छे के समग्र जनपदनी एकतासूचक 'देशी भाषा' एवो कोई व्यापक शब्द चालतो होय. ए समयनी देशी भाषाओ एकमूलक होवा छतां उच्चारणवैचित्र्यने लीधे अंशतः विविक्तप्राय हती एटले ज कुवलयमालाकार ते त्रणेनी जुदी जुदी वाणी बतावे छे. ते त्रणमांनो गुर्जर जे वाणी बोल्यो छे ते भले ते समये ' देशी भाषा' के एवा बीजा कोई सामान्य नामथी ओळखाती होय, परंतु त्यार पछीना समये चालती ए ज वाणीने 'गुर्जरी' वा 'गुजराती' ना अभिधानने योग्य कहेवामां बाध नथी.
कुवलयमालाना कर्ता पछी आ० हेमचंद्र आशरे
श त्रण सैका बाद आवे छे. विद्वानो हेमचंद्रना समयमा गती गजराती जे लोकभाषा प्रचलित हती तेनुं नाम 'अंतिम
अपभ्रंश' आपे छे. मारा नत्र कथन प्रमाणे तेओ जे भाषाने अंतिम अपभ्रंश' कहे छे ते ज आ आपणी ऊगती गुजराती छे.
१८३ छेक सोळमा, सतरमा अने त्यार पछीना सैकाना पण कविओ आपणो भाषा माटे यौगिकार्थी अने व्यापक 'प्राकृत' शब्द वापरे छे त्यारे अमुक अमुक कविओ 'गुर्जरभाषा' शब्द वापरे छे. एथी एम जणाय छे के गुजरातनी भाषा माटे प्रांतिकतासूचक ‘गुजराती भाषा' शब्द घणो मोडो रूढ थयेलो होय :
(१) “संस्कृत में जाण्यूं नहीं जाणी प्राकृत वाण"-नाकरकवि. (२) “प्राकृत भाषाए सुणीने कडं मधुसूदन”-मधुसूदन कवि. (कविचरित-रा० रा. के. का. शास्त्री. गु० व. पृ. २०३, २२५)
(३) “गुर्जर भाषाए नलराना गुण मनोहर गाऊं"-भालण ( उक्त कविच० पृ० ९८)
(४) "संस्कृत माहेथी सो॥......गुजरभाष्य"-शामलदास (हस्तलि. पु० यादी भा० २, रा. रा० अंबालाल बु० जानी. फा० गु० पृ. ३७) . (५) “हीरे जड्यूं सोहे हेम । प्राकृत उपर परव्यु तेम”-केशवदास ( उक्त यादी पृ० ५९)
(६ ) “करो प्राक्रत शु प्रीतमा इट उपाशी एह"-शामलभट्ट (उक्त यादी पृ० ५२)
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
