________________
૧
हेत्वाभासा असिद्धायाश्छलं ' कूपो नवोदकः ' । जातयो दूषणाभासाः पक्षादि दूष्यते न यैः ॥ निग्रहस्थानमाख्यातं परो येन निगृह्यते । प्रतिज्ञाहानि - संन्यास विरोधादिविभेदतः ॥ नैयायिक मतस्यैवं समासः कथितोऽधुना । सांख्यदर्शन----
Jain Education International
३३
सांख्याभिमतभावानामिदानीमयमुच्यते ॥ सांख्या निरीश्वराः केचित् केचिद् ईश्वरदेवताः । सर्वेषामपि तेषां स्यात् तत्त्वानां पञ्चविंशतिः ॥ ३४ सत्वं रजस्तमश्चेति ज्ञेयं तावद् गुणत्रयम् । प्रसाद - ताप - दैन्यादिकार्यलिङ्गं क्रमेण तत् ॥
एतेषां या समावस्था सा प्रकृति: किलेाच्यते । प्रधाना-- ऽव्यक्तशब्दाभ्यां वाच्या नित्यस्वरूपिका ॥ ३६ ततः संजायते बुद्धिर्महानिति यकाच्यते । अहंकारः ततोऽपि स्यात् तस्मात् षोडशका गणः ॥ ३७ स्पर्शनं रसेनं प्रीणं चक्षुः श्रेत्रिं च पञ्चमम् । पंञ्च बुद्धीन्द्रियाण्याहुस्तथा कर्मेन्द्रियाणि च ॥ ३८ पीयू-पस्थ-चः पणि-पादख्यानि मनस्तथा । अन्यानि पञ्च रूपादितन्मात्राणि - इति षोडश ॥ ३९ [ युग्मम् ] रूपात् "तेजो रसदापो गन्धाद् भूमिः स्वराद् नभः । स्पर्शाद् वायुः - तथैवं च पञ्चभ्यो भूतपञ्चकम् ॥ ४० एवं चतुर्विंशतितत्त्वरूपं निवेदितं सांख्यमते प्रधानम् । अन्यस्वकर्ता विगुणस्तु भेोक्ता तत्त्वं पुमान् नित्यचिद्
अभ्युपेतः ॥ ४१
For Private & Personal Use Only
३१
प
३२
. ३५
www.jainelibrary.org
